Chương 7. Mọi mơ đều phải dừng

Tín tâm minh

Sách về cái không

Osho

Chương 7. Mọi mơ đều phải dừng

Yên ổn và bất ổn đều bắt nguồn từ ảo tưởng; với chứng ngộ không có thích và không thích.

Mọi nhị nguyên đều bắt nguồn từ suy diễn dốt nát. Chúng giống như các mơ hay hoa trong không khí: người ngu cố gắng nắm bắt chúng...

Được và mất, phải và trái: những suy nghĩ như vậy cuối cùng phải bị bỏ đi ngay lập tức.

Nếu con mắt chưa bao giờ ngủ, mọi mơ tự nhiên sẽ dừng lại.

Nếu tâm trí không tạo ra phân biệt, mười nghìn thứ như chúng hiện hữu, chỉ là một bản chất.

Hiểu bí ẩn này của bản chất một là thoát ra khỏi mọi dính líu. Khi mọi thứ đều được thấy một cách bình đẳng, cái ta bản chất vô thời gian được đạt tới.

Không việc so sánh hay tương tự nào là có được trong trạng thái vô nguyên nhân, vô quan hệ này.

Tâm trí chỉ có một khả năng và đó là mơ mộng. Và mơ mộng này tiếp tục thậm chí trong khi bạn đang thức. Đó là lí do mà Tăng Xán hay Jesus sẽ không tin rằng bạn đã từng thức, bởi vì mơ có một tính chất: rằng nó có thể xảy ra chỉ trong ngủ.

Hai điều cần được hiểu trước hết: tâm trí là ngọn nguồn của mọi mơ mộng, nhưng mơ mộng chỉ có thể xảy ra trong giấc ngủ. Và nếu bạn đang mơ hai mươi bốn tiếng một ngày, một điều là tuyệt đối chắc chắn: rằng bạn đang ngủ say. Cứ nhắm mắt lại bất kì lúc nào và mơ có đó; nó liên tục như dòng suối ngầm. Thậm chí trong khi bạn đang bận rộn, với tất cả chủ tâm bên ngoài, bạn dường như tỉnh thức nhưng sâu bên dưới dòng suối mơ vẫn diễn ra mãi.

Vào bất kì lúc nào, nhắm mắt lại và nó có đó. Nó không bị gián đoạn bởi bận bịu của bạn. Bạn bước đi trên phố, bạn lái xe, bạn làm việc trong xưởng máy, trong văn phòng - nó vẫn tiếp tục. Bạn đi ngủ, thế thì bạn có thể cảm thấy nó nhiều hơn bởi vì, không bận bịu, toàn bộ chú ý dồn vào tâm trí.

Nó cũng giống như sao trên trời vậy. Ban ngày bạn không thể thấy sao trên trời. Chúng vẫn ở đấy, bởi vì chúng có thể đi đâu được? Nhưng bởi vì ánh sáng của mặt trời nên bạn không thể thấy được chúng. Nếu bạn chui vào giếng sâu, khoảng sáu mươi mét xuống đất, thì từ đó bạn có thể thấy sao trên trời ngay cả ban ngày. Chúng vẫn đấy, nhưng bởi vì có quá nhiều ánh sáng nên bạn không thể thấy được chúng. Bóng tối là cần cho chúng để được lộ ra.

Cùng điều đó xảy ra với mơ: mơ vẫn có đó cả trong ngày nữa, nhưng bóng tối là cần thiết để cho bạn có thể thấy chúng. Điều đó cũng giống như khi bạn tới rạp chiếu bóng: nếu cửa mở phim có thể tiếp tục, nhưng bạn không thể thấy được. Đóng cửa lại, làm cho phòng tối đi, và bạn có thể thấy.

Mơ là sự liên tục của bạn, và chừng nào sự liên tục này còn chưa bị phá vỡ, bạn không thể biết chân lí là gì. Vấn đề không phải là chân lí ở rất xa hay rất gần, vấn đề là liệu tâm trí có đang trong mơ hay không.

Cho nên vấn đề cơ bản không phải là cách thức tìm kiếm chân lí; bạn không thể tìm kiếm được với tâm trí mơ, bởi vì bất kì cái gì tới trước bạn, mơ của bạn sẽ áp đặt lên nó. Mơ của bạn sẽ được phóng chiếu lên nó, bạn sẽ diễn giải nó. Bạn sẽ không có khả năng thấy được như nó hiện thế. Bạn sẽ thấy theo mơ của bạn, bạn sẽ bóp méo nó. Chân lí có đó, bởi vì chỉ chân lí mới có thể hiện hữu. Phi chân lí không thể hiện hữu.

Cho nên một điều nữa cần tới trước khi chúng ta đi vào lời kinh này: Shankara đã chia thực tại ra thành ba phân loại, và cũng tốt là nên hiểu các phân loại đó. Một phân loại là phân loại của chân lí: cái đang hiện hữu. Trong thực tế chẳng cái gì khác là có thể cả, chỉ chân lí hiện hữu và chỉ chân lí mới có thể hiện hữu.

Phân loại thứ hai là phân loại của phi chân lí, cái không thể hiện hữu. Không có khả năng nào cho sự hiện hữu của nó, bởi vì làm sao cái phi chân lí có thể hiện hữu được? Để hiện hữu, chân lí là cần thiết. Cho nên phi chân lí là không hiện hữu, chân lí là hiện hữu. Thế rồi Shankara tìm ra phân loại thứ ba mà ông ấy gọi là mơ, dáng vẻ, ảo tưởng, maya: cái dường như hiện hữu nhưng lại không hiện hữu.

Cho nên có ba phân loại. Chân lí, cái hiện hữu. Nếu mắt bạn trong trẻo, không u ám, nếu tâm trí không mơ, thế thì chỉ có một phân loại, chân lí. Nhưng nếu tâm trí bạn đang mơ thế thì hai phân loại kia đi vào sự tồn tại. Mơ hiện hữu, theo một nghĩa nào đó, bởi vì bạn mơ nó; và nó không hiện hữu, theo một nghĩa khác, bởi vì nó không tương ứng với thực tại nào. Bạn mơ trong đêm rằng bạn đã trở thành vua; đến sáng bạn thấy mình chỉ là người ăn xin. Mơ là sai, nhưng mơ hiện hữu, cho nên nó có phẩm chất của chân lí về nó bởi vì nó đã xảy ra. Và trong những khoảnh khắc đó khi nó xảy ra, bạn tin hoàn toàn vào chân lí của nó, nếu không thì nó sẽ chấm dứt ngay lập tức.

Nếu bạn trở nên nhận biết rằng, “Mình đang mơ và điều này là sai,” mơ bị tan vỡ, bạn đã thức tỉnh. Mơ tồn tại chỉ trong vài giờ; nó có phẩm chất của chân lí, rằng nó đã tồn tại. Nhưng nó không đúng bởi vì vào buổi sáng bạn thấy nó không hiện hữu. Nó chỉ là ý nghĩ, con sóng trong không trung, hoa trên bầu trời - dường như là đúng nhưng lại không đúng.

Chân lí là hiện hữu, phi chân lí là không hiện hữu, và ở giữa hai điều này là thế giới của mơ - nó mang tính chất của cả hai. Và tâm trí là ngọn nguồn của mơ, cho nên tâm trí là ảo tưởng. Tâm trí là ngọn nguồn của tất cả maya.

Bạn có thể nghĩ rằng nếu bạn bỏ lại thế giới này và đi lên Himalaya bạn sẽ đạt tới chân lí. Bạn sai - bởi vì ngôi nhà của bạn không phải là maya, vợ bạn không phải là maya, con bạn, không... tâm trí bạn mới là maya. Và làm sao bạn có thể bỏ lại tâm trí ở đây mà đi lên Himalaya được? Tâm trí ở bên trong bạn. Nếu bạn có thể vứt bỏ nó, bạn có thể vứt bỏ nó ở bất kì đâu. Nếu bạn không thể vứt bỏ nó, bạn không thể vứt nó dù bạn có lên Himalaya hay không.

Vợ, con, nhà, thế giới, được gọi là maya, ảo tưởng, theo nghĩa thứ hai - bởi vì vợ tồn tại, cô ấy có sự hiện hữu. Cô ấy là Brahman theo quyền riêng của mình, cô ấy là chân lí - không phải như người vợ, mà như một linh hồn.

Tâm trí bạn diễn giải cô ấy như người vợ: “Cô ấy là vợ mình.” Thế thì mơ được tạo ra. Cô ấy có đó, hoàn toàn thật, bạn có đây, hoàn toàn thật - và giữa hai người mơ xuất hiện. Bạn gọi cô ấy là vợ bạn, cô ấy gọi bạn là chồng cô ấy. Bây giờ mơ tồn tại giữa hai người, và mơ bao giờ cũng trở thành ác mộng. Cho nên tất cả các mối quan hệ chung cuộc đều trở thành ác mộng, bởi vì bạn không thể nào chấp nhận được ảo tưởng rất lâu. Ảo tưởng là tạm thời, chẳng chóng thì chầy nó phải biến mất. Nó không thể vĩnh hằng, nó không thể thường hằng.

Bạn yêu một người đàn bà, mơ được tạo ra - nhưng bạn có thể mơ được bao lâu? Vào lúc tuần trăng mật kết thúc thì mơ cũng qua rồi - thậm chí trước cả lúc đó. Thế thì bạn sẽ làm gì? Thế thì bạn sẽ giả vờ, bởi vì bây giờ bạn là nô lệ cho những hứa hẹn riêng của mình.

Bạn sẽ giả vờ rằng bạn vẫn còn yêu, bạn sẽ giả vờ rằng, “Em vẫn còn đẹp lắm,” bạn sẽ giả vờ rằng, “Không có người như em.” Nhưng bây giờ mọi điều đều là giả vờ. Và khi bạn giả vờ và mơ tan vỡ, mà bạn vẫn mang mơ đó, nó trở thành gánh nặng, ác mộng. Đó là lí do tại sao bạn sống trong khổ sở thế.

Khổ sở chẳng là gì ngoài mơ đã tan vỡ, cầu vồng tan vỡ, ảo tưởng, dáng vẻ tan vỡ. Và bạn đã đầu tư quá nhiều vào chúng đến mức bạn không thể nào nhìn vào chân lí: rằng ngay từ chính lúc ban đầu chúng đã là mơ.

Thay vì nhìn vào chân lí, bạn sẽ đổ trách nhiệm lên người khác. Bạn sẽ nói, “Người vợ này đã lừa mình. Cô ta không tốt như cô ta có vẻ thế. Cô ta lừa mình, cô ta đã không để lộ thực tại của cô ấy ra.” Và bạn sẽ không thấy rằng đấy không phải là vấn đề chút nào. Bạn đã tạo ra mơ quanh cô ấy, và bởi vì mơ đó mà bạn không thể thấy được thực tại. Cô ấy cũng đang tạo ra mơ quanh bạn.

Cho nên bất kì khi nào hai người yêu nhau thì không chỉ có hai người, có bốn: một là người yêu, người kia là người được yêu, và giữa hai người này, còn có người được yêu do tâm trí của người yêu tạo ra, và người yêu do tâm trí của người được yêu tạo ra. Hai người này là người mơ, và hai người này cứ đi cùng các bạn.

Chẳng chóng thì chầy, khi mơ bị tan vỡ, các bạn là hai chứ không phải bốn. Bất kì khi nào các bạn là hai sẽ có khó khăn. Thế thì bạn sẽ muốn đổ trách nhiệm lên người kia, “Đấy là vì người kia.” Bạn lại bỏ lỡ vấn đề lần nữa. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ tạo ra cùng mơ quanh người đàn bà khác bởi vì bạn sẽ nghĩ, “Người đàn bà này sẽ không lừa dối mình, và bây giờ mình tinh tường hơn.”

Nhưng tâm trí chẳng bao giờ tinh tường cả. Bản chất của tâm trí là ngu xuẩn, cho nên tâm trí không bao giờ có thể tinh tường. Nó có thể tinh ranh, tinh ranh theo cái ngu xuẩn của nó, nhưng nó không bao giờ có thể là trí huệ. Điều đó không phải là bản chất của nó, bởi vì trí huệ xảy ra chỉ khi mơ ra đi. Cho nên nếu mơ là thực tại cơ bản của tâm trí, thế thì nó chẳng bao giờ có thể là trí huệ được.

Vị Phật là trí huệ bởi vì bây giờ không có tâm trí. Một Tăng Xán là trí huệ bởi vì bây giờ ông ấy sống trong vô trí, bây giờ tất cả mọi mơ đều đã chấm dứt. Ông ấy nhìn vào mọi thứ như nó hiện thế. Bạn chưa hề nhìn vào mọi thứ như nó hiện thế; bạn trộn lẫn với ảo tưởng của mình. Và bạn sợ nhìn thẳng thế bởi vì bạn biết, một cách vô ý thức, sâu bên dưới ở đâu đó bạn biết, rằng mọi sự không như là bạn nhìn vào chúng.

Nhưng bạn nghĩ nếu bạn nhìn vào thực tại của mọi vật thì sẽ quá nhiều, quá nặng nề - bạn có thể không có khả năng chịu đựng nó. Bạn trộn lẫn nó với mơ chỉ để làm cho nó chút ít dịu ngọt hơn. Bạn nghĩ nó đắng hơn nên bạn phải bọc nó bằng đường. Bạn bao bọc một người trong mơ và bạn cảm thấy người này trở thành ngọt ngào sao? Không, bạn đơn giản đang lừa dối mình, không ai khác cả. Do đó mới nhiều khổ sở thế.

Chính là từ mơ của bạn mà khổ sở mới xảy ra, và người ta phải nhận biết về hiện tượng này. Đừng đổ trách nhiệm lên người khác, nếu không thì bạn sẽ tạo ra mơ khác: thấy rằng chính bạn là người đang phóng chiếu. Nhưng cũng khó để nhìn điều đó.

Trong rạp hát, trong rạp chiếu bóng, bạn nhìn lên màn ảnh, bạn chưa hề nhìn lại sau lưng - máy chiếu ở đằng sau. Phim không phải là thực tại đang có đó trên màn ảnh; trên màn ảnh chỉ là phóng chiếu của hình bóng và ánh sáng. Phim tồn tại ngay đằng sau, nhưng bạn chưa hề nhìn vào đó. Và máy chiếu có đó.

Tâm trí bạn ở sau lưng của toàn bộ vấn đề, và tâm trí là máy chiếu. Nhưng bạn bao giờ cũng nhìn vào người khác bởi vì người khác là màn ảnh.

Khi bạn đang yêu, người kia là hoa, không có so sánh. Khi bạn ghét, cũng người đó dường như là xấu nhất, và bạn chưa hề trở nên nhận biết về cách thức cùng người đó có thể là xấu nhất và cùng người đó có thể là đẹp nhất.

Khi bạn trong yêu, cùng người đó là hoa, bông hồng, vườn hồng không gai. Khi bạn không ưa, khi bạn ghét, hoa biến mất, chỉ có gai, không còn vườn nữa - cái xấu nhất, bẩn thỉu nhất... bạn sẽ thậm chí không thèm nhìn. Và bạn chưa hề trở nên nhận biết về điều bạn đang làm. Làm sao hoa hồng lại biến mất chóng thế, chỉ trong một phút? Thậm chí chẳng cần tới lỗ hổng một phút. Khoảnh khắc này bạn đang trong yêu và khoảnh khắc tiếp bạn trong ghét; cùng người ấy, cùng màn ảnh ấy, và toàn bộ câu chuyện thay đổi.

Quan sát và bạn sẽ có khả năng thấy rằng người này không phải là vấn đề: bạn đang phóng chiếu điều gì đó. Khi bạn phóng chiếu yêu, người này có vẻ đáng yêu, khi bạn phóng chiếu ghét, người này có vẻ xấu.

Người ấy không có; bạn còn chưa thấy con người thật chút nào. Bạn không thể thấy được thực tại qua con mắt của tâm trí.

Nếu bạn thực sự muốn biết chân lí là gì, thì kinh sách chẳng ích gì. Đi lên Himalaya cũng chẳng ích gì. Chỉ một điều có thể có ích: bắt đầu nhìn vào mọi vật mà không có tâm trí. Nhìn hoa và đừng cho phép tâm trí nói điều gì. Chỉ nhìn vào nó. Điều đó khó bởi vì thói quen diễn giải cũ. Bạn cứ diễn giải, và việc diễn giải làm khác đi. Diễn giải tuỳ thuộc theo tâm trí.

Mulla Nasruddin ra toà xin li dị. Anh ta nói với quan toà, “Bây giờ điều đó không thể được. Hàng ngày tôi về nhà và tôi thấy vợ tôi đang che giấu người đàn ông này hay người khác trong kho.”

Thậm chí đến quan toà cũng choáng váng và ông ta nói, “Hàng ngày sao?”

Nasruddin nói, “Hàng ngày! Mà không phải là cùng một người đâu - mỗi ngày lại một người mới.”

Chỉ để an ủi Nasruddin quan toà nói, “Thế thì anh phải rất đau lòng. Anh về nhà mệt mỏi và anh nghĩ vợ phải đang chờ đợi anh, để đón nhận và yêu. Và anh về nhà và anh lại thấy một người mới đang ẩn nấp trong kho hàng ngày. Thế thì tồi tệ quá.”

Nasruddin nói, “Vâng, tôi cảm thấy rất đau lòng - bởi vì tôi chưa bao giờ có buồng nào để treo quần áo.”

Cách thức bạn diễn giải mọi thứ phụ thuộc vào tâm trí bạn.

Thế rồi Nasruddin bỏ vợ và chạy trốn. Anh ta bị bắt, lại bị đưa ra toà. Quan toàn nói, “Anh là kẻ bỏ trốn và anh phải bị trừng phạt.”

Nasruddin nói, “Đợi một chút! Trước khi ông quyết định thì ông phải thấy vợ tôi đã. Nếu ông thấy vợ tôi thì ông sẽ không bao giờ nói rằng tôi là kẻ bỏ trốn. Ông sẽ đơn giản nói, ‘Nasruddin, anh là kẻ hèn nhát!’ Và điều đó thì tôi chấp nhận, tôi không phải là kẻ bỏ trốn, đơn giản chỉ là kẻ hèn nhát thôi. Nhưng trước hết nhìn vào vợ tôi đã.”

Cách bạn nhìn vào mọi thứ phụ thuộc vào bạn, không vào mọi thứ. Chừng nào mà bạn còn chưa đi tới điểm vứt bỏ tâm trí diễn giải và nhìn trực tiếp, nhìn ngay lập tức, thì tâm trí vẫn là kẻ trung gian của bạn. Nó đem tới cho bạn những thứ bị bóp méo, nó đem tới cho bạn những thứ bị trộn lẫn với diễn giải. Chúng không thuần nhất.

Cho nên cách duy nhất để đạt tới chân lí là: làm sao học trở thành trực tiếp trong cái nhìn của bạn, làm sao vứt bỏ trợ giúp của tâm trí. Môi giới này của tâm trí là vấn đề, bởi vì tâm trí chỉ có thể tạo ra mơ. Nhưng tâm trí có thể tạo ra mơ đẹp, và bạn có thể trở nên bị kích động đến thế. Qua kích động của bạn mà mơ bắt đầu trông có vẻ như thực tại.

Nếu bạn quá kích động thế thì bạn bị ngây ngất, thế thì bạn không trong giác quan của mình. Thế thì bất kì điều gì bạn thấy cũng chỉ là phóng chiếu của bạn. Và có nhiều thế giới như tâm trí, bởi vì mọi tâm trí đều sống trong thế giới riêng của nó. Bạn có thể cười vào cái ngu xuẩn của người khác, nhưng chừng nào bạn còn chưa bắt đầu cười vào cái ngu xuẩn của riêng mình, bạn sẽ không thể nào có khả năng trở thành con người của Đạo, con người của tự nhiên, con người của chân lí. Vậy phải làm gì?

Cố gắng từ những điều nhỏ nhặt để đừng mang tâm trí vào. Bạn nhìn hoa - đơn giản nhìn thôi. Bạn không nói, “Đẹp thế! Xấu thế!” Bạn không nói điều gì. Đừng đem lời vào, đừng lời hoá. Đơn giản nhìn. Tâm trí sẽ cảm thấy không thoải mái, không dễ chịu. Tâm trí sẽ thích nói điều gì đó. Bạn đơn giản nói với tâm trí, “Im đi! Để mình thấy. Mình sẽ chỉ nhìn thôi.”

Ban đầu điều đó sẽ khó khăn, nhưng bắt đầu từ những điều mà trong đó bạn không bị quá dính líu. Sẽ khó để nhìn vào vợ bạn mà không đem lời vào. Bạn tham dự quá nhiều, quá gắn bó về mặt xúc động. Giận hay yêu, nhưng dính líu quá nhiều.

Nhìn mọi thứ trung tính - tảng đá, hoa, cây cối, mặt trời lên, chim đang bay, mây đang di chuyển trên bầu trời. Nhìn vào những thứ bạn không dính líu nhiều tới chúng, những thứ bạn có thể vẫn còn cách biệt, những thứ bạn vẫn còn có thể dửng dưng. Bắt đầu từ những thứ trung lập và chỉ thế rồi mới chuyển sang những tình huống mang nặng xúc động.

Mọi người bắt đầu từ các tình huống nặng nề; họ thất bại, bởi vì điều đó gần như là không thể được. Hoặc là bạn yêu vợ bạn hoặc bạn ghét, không có cái gì ở giữa. Nếu bạn yêu, bạn phát điên, nếu bạn ghét, bạn phát điên - và với cả hai cách này lời sẽ vào. Gần như không thể nào không cho phép lời vào được, khó lắm, bởi vì biết bao nhiêu thực hành trong việc nói điều gì đó liên tục.

Một hôm tôi đến nhà Mulla Nasruddin vào buổi sáng. Họ uống trà khi tôi tới. Người vợ nói, “Anh yêu, đêm qua khi anh ngủ, anh nói nhiều điều xấu về em.”

Nasruddin nhìn tôi và nói, “Ai nói anh ngủ? Anh không thể nói mọi điều trong khi thức, đó là lí do tại sao anh lại giả vờ ngủ.”

Thậm chí trong khi ngủ, hay khi thức, khi bạn quá dính líu về tình cảm, khó mà gạt tâm trí sang bên được. Nó sẽ đi vào. Cho nên nhìn vào những tình huống không nặng nề trước hết đã. Khi bạn có cảm giác rằng, đúng, bạn có thể nhìn vào những điều nào đó mà tâm trí không bước vào, thế rồi thử với những mối quan hệ nặng nề.

Nhưng dần dần người ta trở nên hiệu quả. Điều đó cũng giống như bơi: lúc đầu bạn cảm thấy sợ và lúc đầu bạn không thể tin được làm sao mình sẽ sống sót. Và bạn đã làm việc với tâm trí lâu đến mức bạn không thể nào nghĩ được rằng không có tâm trí bạn vẫn có thể tồn tại dù chỉ một khoảnh khắc. Nhưng cứ thử xem!

Và bạn càng gạt tâm trí sang bên, ánh sáng càng xảy ra cho bạn, bởi vì khi không có mơ, cánh cửa mở ra, cửa sổ mở ra, và bầu trời đạt tới bạn, và mặt trời mọc và nó đi tới chính trái tim, ánh sáng đạt tới bạn. Bạn trở thành ngày càng tràn ngập với chân lí khi bạn ngày càng ít chất đầy với mơ.

Và nếu trong khi bạn thức mà mơ chấm dứt, dần dần khi bạn ngủ mơ cũng chấm dứt ở đó nữa, bởi vì nó chỉ có thể tồn tại như một vòng tròn liên tục. Nếu nó bị bẻ gẫy ở đâu đó, dần dần cả ngôi nhà sẽ biến mất. Bạn rút ra một viên gạch và toàn bộ ngôi nhà đã trên đường hướng tới trở thành đống đổ nát.

Nếu trong ngày bạn có thể nhìn vào mọi thứ mà không mơ, thế thì ban đêm các mơ sẽ ít dần đi, bởi vì đêm của bạn không là gì khác hơn phản xạ của ban ngày, sự liên tục của cùng một điều. Khi ngày khác đi thì đêm cũng khác đi. Khi bạn thức tỉnh - và bởi ‘thức tỉnh’ được ngụ ý khi bạn không mơ, không phải là bạn ngồi đó với đôi mắt mở...

Jesus cứ nói mãi với các đệ tử của mình, “Thức dậy đi!” Họ có luôn luôn ngủ, liên tục ngủ, trước ông ấy không? Bởi vì ngày nào ông ấy cũng nói, “Thức dậy đi!” Phật dạy các đệ tử hàng ngày, “Thức tỉnh!” Tại sao? Họ vẫn mở mắt, vẫn tỉnh táo như bạn, nhưng Phật và Jesus cứ nói mãi, “Thức tỉnh!” Họ ngụ ý, “Đừng mơ, ở đây đi. Đừng đi đâu khác cả.” Trong kí ức, trong quá khứ, bạn mơ; trong tương lai, trong tưởng tượng, và bạn mơ. Ở đây và bây giờ đi - chỉ thế thì mới không có mơ.

Trong hiện tại không có mơ. Trong hiện tại không có tâm trí. Trong hiện tại bạn có đó và chân lí có đó. Và thế thì không có lỗ hổng giữa bạn và chân lí - bởi vì cả hai đều đúng và không có biên giới. Bạn tan trong chân lí và chân lí tan trong bạn. Bạn trở thành Brahman, Brahman trở thành bạn. Mơ là tạo ra một hàng rào quanh bạn, rất vô hình nhưng tinh tế, mạnh mẽ.

Bây giờ, cố đi vào lời kinh này.

Yên ổn và bất ổn đều bắt nguồn từ ảo tưởng; với chứng ngộ không có việc thích và không thích.

Tại sao bạn thích và tại sao bạn không thích? Việc đó xảy ra thế nào mà bạn lại thích điều nào đó và bạn không thích điều nào đó? Làm sao phân chia này lại xảy ra?

Bạn đã bao giờ hiểu thấu cơ chế thích và không thích này chưa? Cũng đáng để hiểu thấu nó. Bạn nói, “Mình thích người này và mình không thích người kia.” Sao vậy? Và bỗng nhiên một hôm bạn không thích người này và bạn bắt đầu thích người kia? Tại sao? Cơ chế này là gì? Sao bạn lại thích một người?

Bạn thích một người nếu người đó cho phép bạn làm mạnh thêm bản ngã của bạn. Nếu người đó trở thành màn ảnh và giúp cho bạn mơ, bạn thích người đó. Bạn thích một người nếu người ấy điều chỉnh theo mơ của bạn. Bạn không thích một người nếu người ấy không thích ứng với mơ của bạn, nếu người ấy không cho phép bạn mơ. Thay vì thế, ngược lại, người ấy quấy rối. Người ấy không khớp, người ấy không đóng vai trò màn ảnh. Người ấy không thụ động, người ấy trở thành tích cực - bạn không thích. Bạn thích màn ảnh thụ động, để cho bất kì cái gì bạn mơ thì người kia đơn giản giúp thêm cho nó.

Ouspensky, một đại đệ tử của Gurdjieff, đã đề tặng cuốn sách Đi tìm điều huyền bí của mình cho thầy mình với dòng chữ: “Tặng người đã phá huỷ mọi mơ của tôi.” Nhưng bạn sẽ không thích người phá huỷ tất cả các mơ của bạn. Ngay cả Ouspensky cũng phải rời bỏ Gurdjieff, và trong những năm cuối đời ông ta chẳng bao giờ lại thăm thầy nữa. Ông ta bắt đầu làm việc theo ý mình. Đến cuối cùng ông ấy chết như một kẻ thù của Gurdjieff.

Ngay cả một người tỉnh táo như Ouspensky, người có thể cảm thấy rằng con người này phá huỷ các mơ, cũng phải bỏ đi. Bạn có thể cảm thấy, nhưng khi ai đó thực sự cứ phá huỷ mãi thì bạn cảm thấy rằng con người này là kẻ thù.

Thầy thực sự bao giờ cũng có vẻ giống như kẻ thù, và điều này là tiêu chuẩn. Thầy giả bao giờ cũng giúp cho bạn mơ; ông ta sẽ không bao giờ quấy rối mơ của bạn. Thay vì thế, ngược lại, ông ấy sẽ cho bạn an ủi, yên lòng. Ông ấy sẽ vỗ về bạn, xoa dịu bạn. Giáo huấn của ông ấy sẽ chỉ giống như bài hát ru hay. Ông ấy sẽ hát quanh bạn để cho bạn có thể ngủ ngon, có thế thôi.

Nhưng thầy thực sự thì nguy hiểm. Tới gần thầy là rất nguy hiểm. Bạn đang đi tới nguy cơ của riêng mình, bởi vì thầy không thể cho phép bạn mơ và thầy không thể giúp mơ của bạn được, bởi vì thế thì toàn bộ mục đích sẽ mất.

Thầy sẽ phá huỷ. Và các mơ lại rất gần gũi với trái tim bạn. Bạn nghĩ các mơ của bạn là trái tim bạn, và khi mơ bị phá huỷ thì bạn cảm thấy bạn bị phá huỷ. Cứ như là ai đó đang giết bạn. Người Hindu đã nhận biết về điều này, cho nên họ nói thầy thực giống như cái chết.

Khi bạn đi tới thầy, bạn đang đi tới cái chết. Bạn sẽ phải chết, chỉ bởi vì chừng nào bạn chưa chết, bạn không thể nào được tái sinh. Khi các mơ của bạn bị phá huỷ, chân lí đi vào sự tồn tại, chân lí trở nên hiển lộ.

Bạn thích một người bởi vì người đó giúp đỡ cho bản ngã của bạn. Bạn thích một cô gái bởi vì cô ấy nói bạn là người hoàn hảo.

Có lần tôi nghe lỏm hai thanh niên yêu nhau. Họ ngồi gần biển và một đợt sóng lớn lan tới. Và cậu con trai nói, “Lăn nữa đi, sóng đẹp ơi. Lăn nữa đi, lớn hơn, lớn nữa và lớn nữa.” Và chúng trở thành ngày một lớn mãi.

Và cô gái nói, “Tuyệt diệu! Biển tuân lệnh anh.”

Bạn sẽ thích người này. Và nếu ai đó giúp cho bản ngã bạn, thì bạn sẵn sàng giúp cho bản ngã người ấy để đáp lại.

Bạn thích một người khi mọi thứ ăn khớp. Đấy là sự thu xếp lẫn nhau. Khoảnh khắc người này bắt đầu theo ý mình, hay cái gì đó không khớp, hay người này cứng rắn, hay người này đã bắt đầu chi phối, hay người này bắt đầu sở hữu, hay người này bắt đầu động chạm tới bản ngã bạn...

Và đó là điều sẽ xảy ra, bởi vì người đó thích bạn không phải bởi vì bản ngã bạn được làm mạnh thêm - người đó thích bạn bởi vì bản ngã của người đó được làm mạnh thêm. Người đó thích bạn bởi vì cái ta riêng của người đó, cái bản ngã, còn bạn thích bởi vì cái ta của bạn được làm mạnh thêm. Mục đích của các bạn là khác. Cho nên kiểu thu xếp này không thể tiếp diễn mãi được. Và mục đích của các bạn không chỉ khác biệt, chúng còn đối kháng, bởi vì chỉ một người mới có thể là thầy và cả hai đều cố gắng là thầy.

Ban đầu họ sẽ rất dịu dàng bởi vì lãnh thổ còn chưa được biết tới. Dần dần, khi mọi thứ được cố định lại, họ sẽ trở thành ngày càng cứng rắn hơn, sở hữu hơn, chi phối hơn, càng ngày càng hung hăng hơn với người kia. Và thế thì bạn bắt đầu không thích. Bạn ghét người bằng mọi cách lôi bạn từ trên cao xuống. Bạn yêu người làm cho bạn cao lên.

Bản ngã liên tục khổ sở từ phức cảm tự ti. Bởi vì điều này mà người đàn ông sẽ yêu người đàn bà này, người đàn bà kia, hàng nghìn đàn bà. Anh ta có thể trở thành Don Juan, bởi vì mọi lần, chỉ lúc bắt đầu, người đàn bà đó có ích. Đó là mưu kế, mưu kế đàn bà. Chỉ lúc bắt đầu, người đàn bà có ích cho bạn. Nhưng lúc cô ấy cảm thấy bây giờ bạn không thể thoát được, bạn bị tóm gọn, thì cô ấy bắt đầu chi phối bạn.

Bạn sẽ muốn chinh phục nhiều phụ nữ, nhưng chỉ lúc ban đầu. Bạn thấy đấy, mọi chuyện tình đều đẹp lúc ban đầu. Rất khó khăn, hiếm hoi mới tìm ra chuyện tình đẹp đến cuối. Và nếu bạn có thể tìm được cái gì đó, thế thì bạn biết chuyện này đã thực sự là chuyện tình.

Cái cuối cùng sẽ chứng minh nó, không phải cái bắt đầu, bởi vì lúc đầu mọi chuyện tình đều đẹp, nhưng chỉ lúc bắt đầu - bởi vì cả hai đều ngoại giao, cả hai đều phô ra khuôn mặt đẹp của mình cho người kia, quyến rũ, chỉ là phần chào bán. Nhưng khi hàng hoá được bán xong thì các khuôn mặt thay đổi, thế thì cái thực tới, thế thì bản ngã hung hăng bắt đầu làm việc.

Đó là điều thực mà xảy ra ở cuối.

Điều thực bao giờ cũng tới ở cuối, không bao giờ ở đầu, bởi vì lúc đầu cả hai đều cố gắng lại gần và gần hơn nữa. Một khi tới gần rồi, khi mọi thứ được cho không, thế thì cái thực mới bùng ra.

Tại sao bạn thích một người? Tại sao bạn thích một vật? Gạt người sang bên đã - sao bạn thích một vật? Thậm chí vật dụng cũng giúp cho bản ngã bạn. Nếu hàng xóm của bạn mua chiếc xe lớn hơn, bạn phải mua chiếc xe lớn hơn nữa, bởi vì vấn đề không phải là ở chiếc xe. Chiếc nhỏ hơn có thể thuận tiện hơn, thích hợp hơn cho giao thông hiện đại; ít rắc rối hơn với chiếc xe nhỏ hơn. Chiếc xe lớn hơn thì rắc rối hơn, đắt hơn, bạn thậm chí không thể mua nổi nó - nhưng nếu nhà hàng xóm đã mua chiếc xe lớn thì bạn phải mua chiếc xe lớn. Bạn thích nó. Tại sao bạn thích nó? Tất cả việc thích của bạn đều bắt nguồn từ bản ngã: xe lớn hơn có danh tiếng hơn.

Chuyện đã xảy ra:

Có lần ông chủ của Mulla Nasruddin yêu cầu anh ta vào văn phòng ông ấy và ông ta giận lắm. Ông ta cho anh ta ngồi lên thảm và nói, “Nasruddin, thế này thì quá lắm! Tôi hiểu rằng đêm qua sau bữa tiệc văn phòng, anh đã đáp chiếc xe cút kít và đi nó trên phố chính của thành phố. Anh không hiểu rằng theo cách đó thì danh tiếng của công ti sẽ bị mất sao?”

Nasruddin nói, “Tôi chẳng để ý dù chỉ một ý nghĩ tới điều đó, bởi vì ông đang đứng trên chiếc xe cút kít đó. Chúng ta cả hai đều say, cho nên tôi nghĩ chẳng có vấn đề danh tiếng gì cả - thậm chí ông chủ cũng có đó trên chiếc xe cút kít - cho nên tôi mới đi một vòng phố chính. Mọi người đều hạnh phúc, và mọi người đều thích lắm.”

Danh tiếng - bạn quên đi danh tiếng chỉ khi bạn ngây ngất, thế thì bạn làm những điều ngu xuẩn. Nhưng cũng hay để hiểu điều này. Danh tiếng phải là điều gì đó như rượu, bởi vì chỉ khi bạn đang ngây ngất thì bạn mới quên điều đó. Nếu không thì bạn bao giờ cũng đi tìm danh tiếng, kính trọng, tôn kính.

Bạn thích một vật bởi vì nó đem lại danh tiếng. Bạn thích ngôi nhà bởi vì nó đem lại cho bạn danh tiếng. Nó có thể không thuận tiện, có thể không thoải mái. Nhìn đồ đạc hiện đại mà xem - chẳng thoải mái chút nào, nhưng ai thích đồ đạc cũ trong nhà? Đồ đạc hiện đại còn hơn, không thoải mái hơn đồ đạc cũ, nhưng nó hiện đại. Nó đem lại danh tiếng. Bất kì cái gì đem lại danh tiếng đều là rượu cả, nó cho bạn sự say sưa. Bạn cảm thấy mình mạnh mẽ.

Nhưng tại sao có khao khát về quyền lực? Và nhớ lấy, nếu bạn khao khát quyền lực thế thì bạn sẽ không bao giờ đạt tới chân lí. Đôi khi bạn cũng gõ cửa Thượng đế để xin quyền lực - nhưng thế thì bạn gõ sai cửa. Chỉ những người đã trở thành hoàn toàn nhận biết rằng quyền lực, việc tìm kiếm quyền lực, là điên khùng, nó là cơn điên, mới có thể đạt tới cánh cửa đó.

Bạn thích và không thích theo bản ngã. Nếu không có bản ngã, cái thích hay không thích sẽ ở đâu? Chúng đơn giản biến mất. Bạn sẽ không có tâm trí phân chia bao giờ cũng thích hay không thích và tạo ra các phương án. Khi bạn thấy thoải mái với bản thân mình... và bản ngã thì chẳng bao giờ thoải mái với bản thân mình cả. Đó là rối loạn thường xuyên, bởi vì bản ngã phải nhìn khắp xung quanh và có hàng triệu người.

Ai đó khác mua chiếc xe lớn hơn, thế thì phải làm gì? Ai đó đi và tìm được người vợ đẹp hơn, thế thì phải làm gì? Ai đó khoẻ mạnh hơn bạn, thế thì phải làm gì? Ai đó có đôi mắt đẹp hơn bạn, thế thì phải làm gì? Ai đó thông minh hơn, tinh ranh hơn, có nhiều tiền hơn... Và hàng triệu người tất cả bao quanh bạn, và bạn đang trong cạnh tranh với mọi người. Bạn sẽ phát điên! Điều này là không thể được. Bạn không bao giờ có thể đi tới khoảnh khắc mà bạn có thể cảm thấy hài lòng. Làm sao khoảnh khắc đó là có thể? Ngay cả đến hoàng đế...

Tôi đã từng nghe, có lần chuyện xảy ra:

Alexander đang cố gắng để với tới bức tranh treo trên tường. Bức tranh bị treo lệch cho nên ông ta muốn chỉnh lại nó, nhưng ông ấy không thể với tới nó bởi vì Alexander là người nhỏ, chỉ khoảng hơn mét sáu. Cận vệ của ông ấy cao gần hai mét; anh ta lập tức với tới bức ảnh và chỉnh lại nó. Nhưng Alexander bị chạm tự ái, rất tự ái.

Viên cận vệ nói, “Tâu bệ hạ, bất kì khi nào bệ hạ muốn làm những việc như vậy, xin bảo thần. Thần lớn hơn bệ hạ.”

Alexander nói, “Lớn hơn ư? Không! Cao hơn... nhưng lớn hơn sao? Không!”

Và bất kì khi nào Alexander thấy một người cao hơn mình - và ông ta phải thấy bởi vì nhiều lính cao hơn ông ta - ông ta sẽ cảm thấy rất khó chịu.

Bạn có thể có cả thế giới, nhưng một người ăn xin có thể cao hơn bạn và thế thì toàn bộ thế giới này bị mất, bạn là cái không. Bạn có thể trở thành hoàng đế, nhưng một kẻ ăn xin có thể hát hay hơn bạn. Bạn không thể sở hữu tất cả mọi thứ. Bất kì cái gì bạn sở hữu đều sẽ không đem lại cho bạn sự mãn nguyện. Tâm trí, bản ngã, bao giờ cũng sẽ cảm thấy không được đáp ứng.

Thích và không thích là bởi vì bản ngã, còn bản ngã lại khổ nhiều. Khi không có bản ngã thì không có vấn đề thích hay không thích. Bạn đi vào trong thế giới này giống như làn gió. Bạn không chọn rằng, “Mình định lên bắc,” bạn không có bất kì việc thích, không thích nào. Dù tự nhiên có đưa bạn tới đâu, bạn cũng trong buông bỏ. Nếu tự nhiên thổi về hướng bắc, thì gió thổi về hướng bắc. Nếu tự nhiên thay đổi và bắt đầu thổi về hướng nam, thì gió sẽ thổi về hướng nam. Nó không có sự chọn lựa riêng của mình.

Con người của Đạo không có chọn lựa về phần mình. Dù dòng sông đưa người đó tới đâu, người ấy cũng đi với nó. Người ấy chưa bao giờ đi ngược lại dòng sông, người ấy chưa bao giờ đấu tranh với nó. Người ấy không có chọn lựa, người ấy không có cái thích hay không thích. Bạn thậm chí có thể cảm thấy rằng người ấy có cái thích và cái không thích bởi vì bạn không thể hiểu được. Bạn có thể cảm thấy rằng đám mây này đang đi về phía bắc: bạn có thể diễn giải rằng đám mây này đang bay về hướng bắc bởi vì nó có sự chọn lựa, nó đã chọn đi về hướng bắc. Nhưng bạn sai; đám mây không có chọn lựa. Nó nhất định không đi đâu cả, nó không có định mệnh. Nó đơn giản bay đi bởi vì toàn thể tự nhiên đang đi theo hướng đó. Nó đã không chọn điều đó. Việc chọn lựa vẫn còn lại với cái toàn thể; việc thích, không thích, vẫn còn lại với cái toàn thể - đấy không phải là việc của nó chút nào. Nó không lo nghĩ. Và dù ở bất kì đâu thì đám mây cũng đạt tới mục tiêu. Không có mục tiêu tiền định; bất kì nơi đâu nó đạt tới đều là mục tiêu. Thế thì có sự mãn nguyện dù bạn ở bất kì đâu.

Nhưng tâm trí sẽ cứ diễn giải theo luật riêng của nó. Nếu bạn tới vị Phật, bạn sẽ cảm thấy rằng ông ấy cũng thích và không thích và bạn sẽ sai, bởi vì bạn sẽ diễn giải ông ấy theo tâm trí bạn. Đôi khi ông ấy sẽ đi lên bắc và bạn sẽ nói rằng ông ấy phải đã chọn lựa, nếu không thì tại sao? Tại sao lại đi lên bắc? Đôi khi ông ấy sẽ chú ý tới một người nhiều hơn bạn; bạn sẽ nghĩ ông ấy phải đã chọn lựa: “Tại sao? Nếu không thì tại sao ông ấy lại không chú ý như thế với mình?” Và tôi bảo bạn: ông ấy đã không chọn lựa, đấy chính là cái toàn thể quyết định. Ông ấy không còn là nhân tố quyết định nữa, ông ấy chỉ là đám mây.

Nếu ông ấy chú ý nhiều tới một người, điều đó đơn giản có nghĩa là sự chú ý ấy đi theo cách đó như một đám mây. Người đó có thể đang cần nhiều hơn, người đó có thể trống rỗng hơn và hấp dẫn sự chú ý hơn. Cũng hệt như nếu bạn đào một cái hố trong đất, cái hố sẽ kéo nước chảy về nó, bởi vì nước chảy xuống. Nếu người đó thiền nhiều hơn, Phật sẽ chú ý nhiều hơn - nhưng nhớ lấy, ông ấy không chú ý tới điều đó, điều đó đã bị hấp dẫn. Đấy là hiện tượng tự nhiên đơn giản. Đấy không phải là chọn lựa của ông ấy hay thích và không thích.

Phật đã trao một thông điệp im lặng cho Mahakashyapa. Ông ấy đã trao một bông hoa, và thế rồi ai đó hỏi, “Nhưng tại sao lại cho Mahakashyapa? Sao không trao cho người khác?” Bởi vì còn có những người khác nữa và một số là các đệ tử đáng kính. Sariputra có đó, và ông ấy là một trong những đại đệ tử vĩ đại nhất, rất nổi tiếng khắp cả nước. Theo quyền riêng của ông ấy thì ông ấy là một bậc thầy. Khi ông ấy tới buông xuôi theo Phật ông ấy có năm trăm đệ tử đi cùng mình. Tất cả họ đều buông xuôi theo Phật bởi vì thầy họ đã buông xuôi. Và ông ấy là một học giả rất nổi tiếng. Sao lại không Sariputra?

Sao lại không Ananda, người đã sống trong bốn mươi năm hệt như cái bóng, phục vụ Phật theo đủ mọi cách như người phục vụ, và là anh của Phật, thuộc cùng vào hoàng gia? Tại sao lại không Ananda? Tại sao lại không Modgalayan, một học giả vĩ đại khác cùng hàng nghìn người kính trọng ông ấy?

Và tại sao lại với Mahakashyapa người chẳng được ai biết gì tới cả, người là một thực thể vô danh? Chưa từng ai nghĩ về ông ta cả mà cũng chẳng ai biết gì ngoài sự kiện này - rằng Phật một sáng tới với bông hoa và đứng im lặng, ngồi im lặng nhìn vào bông hoa đó và không nói. Mọi người trở nên bồn chồn và bất ổn bởi vì họ đã tới để nghe thuyết pháp. Và thế rồi Mahakashyapa cười phá lên và Phật gọi ông ta lại và trao cho ông ta bông hoa và nói với hội chúng, “Tất cả những gì có thể được nói ra ta đã trao cho các ông, còn cái mà không thể được nói ra, ta trao cho nó cho Mahakashyapa.”

Đây là sự kiện duy nhất mà người ta biết về Mahakashyapa. Trước đó ông ấy là không ai cả, sau đó chẳng có điều gì nói về ông ấy nữa. Sao lại Mahakashyapa?

Đấy không phải là chọn lựa, bởi vì nếu đấy là chọn lựa thế thì Sariputra sẽ đáng phải được điều đó. Đấy không phải là việc thích, bởi vì nếu đấy là vấn đề thích thế thì Ananda đáng phải được nó. Phật đã nói không có cách nào khác. Mahakashyapa là người duy nhất có thể nhận được nó, ông ấy là người duy nhất, người đã im lặng và là người đã hiểu.

Phật tương truyền rằng đã nói, “Cho dù ông ấy có không cười đi chăng nữa thì ta vẫn sẽ đi tới ông ấy và trao nó cho ông ấy, bởi vì ông ấy là người trống vắng duy nhất, trống rỗng, ở đây trong toàn thể hội chúng. Có những học giả vĩ đại nhưng họ lại bị chất đầy bởi học thức của mình. Ananda có đó, nhưng ông ấy còn đầy với quá nhiều thương mến và gắn bó với ta. Mahakashyapa này đơn giản trống rỗng - ngôi nhà trống rỗng, ông ấy đã biến mất.”

Ông ấy hấp dẫn mây. Nhưng nhìn thái độ của các đệ tử mà xem; họ phải đã nghĩ rằng phải có cái gì đó. “Sao Phật lại gắn bó nhiều với Mahakashyapa đến thế? Sao thầy đã không trao cái mà không thể được trao bằng lời cho chúng tôi? Sao thầy làm cho Mahakashyapa thành người vĩ đại nhất?”

Nhưng nhớ lấy, con người của Đạo, người của chứng ngộ, đơn giản nổi như đám mây. Người ấy không có việc thích, không có việc không thích, bởi vì tất cả những điều đó thuộc vào tâm trí mơ, thuộc vào bản ngã mơ.

Yên ổn và bất ổn đều bắt nguồn từ ảo tưởng; với chứng ngộ không có việc thích và không thích. Mọi nhị nguyên đều bắt nguồn từ suy diễn dốt nát. Chúng giống như các mơ hay hoa trong không khí: người ngu cố gắng nắm bắt chúng...

Được và mất, phải và trái: suy nghĩ như vậy cuối cùng phải bị bỏ đi ngay lập tức.

Cụm từ ‘ngay lập tức’ cần phải được ghi nhớ. Để nó được hiểu thấu sâu sắc, bởi vì mọi thứ đều có thể được làm theo hai cách: dần dần, hay ngay lập tức. Nếu bạn làm chúng dần dần, bạn sẽ không bao giờ có khả năng làm chúng, bởi vì nếu bạn làm chúng dần dần, chúng cứ lần lữa.

Chẳng hạn, bạn giận dữ và bạn lo nghĩ về giận dữ của mình. Nó đã trở thành thói quen cũ và bạn nói, “Dần dần, từ từ, mình sẽ bỏ nó.” Làm sao bạn có thể bỏ nó dần dần và từ từ được? Bởi vì trong khi bạn thực hành, và bạn càng thực hành nó thì nó lại càng trở nên ăn sâu hơn. Bạn nói cần có thời gian. Vậy bạn sẽ làm gì?

Nhiều nhất thì bạn có thể làm cho nó thành tinh luyện hơn và trau dồi hơn. Không ai có thể có khả năng biết được về giận dữ của bạn, bạn có thể che giấu nó. Nhưng bạn sẽ làm gì với thời gian? Nếu bạn đã hiểu rằng điều đó là sai, thế thì tại sao nói cứ từ từ? Tại sao không ngay lập tức? Nếu bạn đã hiểu rằng điều gì đó là sai, thì sao phải cần thời gian? Và nếu bạn còn chưa hiểu, thế thì không có hiểu biết thì làm sao bạn sẽ làm nó dần dần? Và trong khi đó thì giận dữ sẽ tới và bạn sẽ lại càng thêm quen thuộc với nó.

Nhiều nhất bạn có thể thay đổi, nhưng một cơn giận dữ được thay đổi sẽ không phải là không giận dữ, nó sẽ vẫn còn là giận dữ. Bạn có thể sửa đổi theo cách tinh vi - nó sẽ vẫn có đấy. Nó thậm chí còn có thể bắt đầu trở thành ngay cái đối lập, nhưng nó sẽ vẫn có đấy. Không ai có thể có khả năng phát hiện ra nó nhưng bạn thì bao giờ cũng biết nó có đó.

Không, hiểu biết bao giờ cũng là ngay lập tức. Hoặc là bạn hiểu hoặc là bạn không hiểu. Nếu bạn không hiểu thế thì làm sao bạn có thể bỏ được thứ gì? Nếu bạn hiểu thế thì tại sao phải dần dần? Nếu bạn hiểu, thì ngay bây giờ, lập tức bạn bỏ nó.

Có lần một người tới Phật với bó hoa trong tay.

Phật nhìn vào hoa và ông ấy nói, “Vứt nó đi!”

Thế là người này vứt bó hoa trong tay trái đi. Người đó nghĩ, “Có thể đem hoa bằng tay trái tới cho Phật là sai” - vì tay trái vẫn bị coi là trái. Tay phải là phải còn tay trái là trái, và bạn không đem tặng bằng tay trái. Thế là người đó vứt chúng đi, cảm thấy mặc cảm.

Phật cười to và nói, “Vứt nó đi!” Thế là người đó phải vứt cả bó hoa trên tay phải đi nữa, nhưng người đó phân vân.

Và khi cả hai tay đã trống rỗng rồi thì Phật lại cười to và nói, “Vứt nó đi!” Bây chẳng còn gì mà vứt nữa. Thế là người ấy nhìn đây đó - phải làm gì đây?

Ananda nói, “Phật không hề ngụ ý vứt hoa. Người đem hoa tới phải bị vứt đi. Với việc vứt hoa đi chẳng cái gì sẽ xảy ra cả. Tại sao không vứt bỏ bản thân mình?”

Người này đã hiểu ra và vứt bỏ mình dưới chân Phật. Người ấy không bao giờ quay lại cung điện của mình nữa.

Tể tướng của người này tới và ông ấy nói, “Bệ hạ làm gì thế này? Cho dù bệ hạ có muốn từ bỏ, thì để chút thời gian để cho mọi việc được giải quyết. Xin bệ hạ quay về. Hoàng hậu, hoàng tử, công chúa và toàn bộ vương quốc cùng mọi công việc - xin cho chúng thần chút thời gian. Cho dù bệ hạ có quyết định từ bỏ, sao lại phải vội vàng thế?”

Người này nói, “Khi người ta hiểu ra thì điều đó bao giờ cũng là ngay lập tức. Nếu người ta không hiểu, bao giờ cũng trì hoãn.”

Chỉ người dốt nát mới trì hoãn, và người dốt nát dùng mẹo rất cừ bằng việc trì hoãn. Thế thì bạn cảm thấy bạn đã hiểu, nhưng làm sao bạn có thể làm điều đó ngay lập tức được? Bạn sẽ làm điều đó dần dần - đây là cái mẹo để không hề làm điều đó. Đây là cái mẹo: “Mình sẽ làm nó ngày mai.”

Nhìn đấy: khi bạn giận bạn làm điều đó ngay lập tức, nhưng nếu bạn cảm thấy yêu bạn trì hoãn nó. Nếu bạn muốn trao món quà cho ai đó, bạn trì hoãn, nhưng nếu bạn muốn giận bạn làm điều đó ngay lập tức - bởi vì bạn biết rõ rằng nếu bạn trì hoãn, mọi sự sẽ không bao giờ được thực hiện. Trì hoãn là cái mẹo. Cho nên sâu bên dưới bạn biết bây giờ không cần phải làm nó, và trên bề mặt thì bạn có thể cứ tin, “Mình đang làm nó đây.” Vậy là bạn tự lừa dối mình.

Tăng Xán nói:

...những suy nghĩ như vậy cuối cùng phải bị bỏ đi ngay lập tức.

Đừng để thời gian! Nếu điều gì đó sai, thấy qua nó, và vứt nó đi. Thực sự không cần phải vứt bỏ nó. Nếu bạn có thể thấy qua nó, và bạn cảm thấy rằng nó sai, nó sẽ tự động bị vứt bỏ. Bạn sẽ không có khả năng mang nó.

Bạn mang nó bởi vì bạn không được thuyết phục rằng nó sai. Nếu bạn không được thuyết phục thì tốt hơn cả nói, “Tôi không được thuyết phục rằng nó sai, đó là lí do tại sao tôi vẫn mang nó.” Ít nhất bạn cũng trung thực, và trung thực là tốt. Đừng không trung thực.

Mọi người tới tôi, họ nói, “Vâng, tôi biết rằng tham lam là xấu, nhưng phải dần dần...” Nhưng làm sao có ai đã vứt bỏ tham lam dần dần được? Trong khi đó thì nó cứ bắt rễ ngày càng sâu hơn vào trong bạn. Và sao lại nói tham lam là xấu nếu bạn không thể vứt bỏ nó ngay lập tức, ngay bây giờ? Nói, “Tôi không cảm thấy điều đó là xấu, tôi cảm thấy nó là tốt. Khi tôi cảm thấy nó là sai, tôi sẽ vứt bỏ nó.” Ít nhất bạn cũng trung thực và chân thành, và người chân thành sẽ đạt tới hiểu biết. Người không chân thành có thể chẳng bao giờ đạt tới hiểu biết.

Tất cả các bạn đều nói giận là xấu - thế thì tại sao cứ mang nó? Ai buộc bạn mang nó? Tri thức là biến đổi. Nếu bạn thực sự biết rằng giận là xấu, thế thì bạn sẽ không mang nó dù một khoảnh khắc. Ngay lập tức bạn vứt bỏ nó. Điều đó là bất thần, nó xảy ra không có thời gian, thậm chí không mất một khoảnh khắc. Nhưng bạn tinh ranh: bạn nghĩ rằng biết, mà bạn thì không biết. Bạn muốn tin rằng bạn biết và bạn muốn tin rằng bạn đang cố gắng, dần dần, để thay đổi bản thân mình. Bạn sẽ chẳng bao giờ được biến đổi.

Biến đổi không bao giờ dần dần, nó bao giờ cũng ngay lập tức.

Có một câu chuyện Jaina:

Một người về nhà mệt mỏi sau cả ngày làm việc. Vợ anh ta tắm cho anh ta - đây là câu chuyện cổ, bây giờ chẳng vợ nào tắm cho chồng cả. Vợ anh ta tắm cho anh ta, và khi dội nước vào người anh ta và làm mát đôi chân mỏi dừ của anh ta, cô ấy kể chuyện và cô ấy nói , “Anh của em đã trở thành tín đồ của Mahavira, và anh ấy đang nghĩ tới việc từ bỏ thế giới.”

Người này cười to và nói, “Nghĩ ư? - thế thì anh ấy sẽ chẳng bao giờ từ bỏ thế giới cả!”

Người vợ cảm thấy bị chạm lòng, bởi vì đấy là một vấn đề lớn cho ông anh cô ấy. Cô ấy nói, “Anh ngụ ý gì? Và em chưa hề thấy anh tới Mahavira hay tới Phật hay tới bất kì ai, và anh nghĩ là anh hiểu sao? Anh ấy là một học giả lớn và anh ấy hiểu điều Mahavira nói. Rồi anh ấy thiền, anh ấy tôn thờ, và anh ấy là một người tôn giáo. Thế còn anh thì sao? Em chẳng thấy chút tôn giáo nào trong anh cả. Em chưa bao giờ thấy anh cầu nguyện hay thiền. Mà anh lại bạo gan và dám nói điều như vậy - rằng anh ấy sẽ chẳng bao giờ từ bỏ sao?”

Người này đứng dậy - anh ta trần như nhộng, đang tắm mà - bước ra khỏi buồng tắm, đi ra phố. Cô vợ kêu lên, “Anh có rồ không đấy? Anh làm gì vậy?”

Anh ta nói, “Anh đã từ bỏ.”

Anh ta không bao giờ quay lại nữa. Con người này - anh ta đã hiểu. Anh ta chưa bao giờ chuẩn bị cho nó; thậm chí không ai biết về anh ta, rằng anh ta là một người tôn giáo, nhưng phẩm chất này... Anh ta tới Mahavira, anh ta buông xuôi bản thân mình, anh ta trở thành một fakir trần trụi.

Người vợ tới, kêu khóc. Thậm chí cả anh vợ cũng tới để thuyết phục anh ta rằng, “Không gì phải vội. Nhìn tôi đây này. Tôi đã nghĩ hai mươi năm nay. Còn chú là kẻ điên - đây có phải là cách để từ bỏ không?”

Người này nói, “Tôi chẳng bận tâm, liệu có cách nào khác không? Trong hai mươi năm anh đã liên tục nghĩ, trong hai mươi kiếp anh sẽ tiếp tục nghĩ. Và bất kì khi nào anh từ bỏ thì anh cũng sẽ từ bỏ theo cách này, bởi vì đây là cách duy nhất - ngay lập tức.”

Bạn thấy sự việc một cách rõ ràng và nó xảy ra. Vấn đề là ở tính rõ ràng. Cái nhìn ngay lập tức vào trong bản chất của mọi vật, thế thì không có vấn đề về việc thay đổi đâu đó trong tương lai. Không ai thay đổi trong tương lai cả - biến đổi bao giờ cũng ở đây và bây giờ. Khoảnh khắc này là khoảnh khắc duy nhất mà điều gì đó có thể xảy ra. Không có khoảnh khắc khác.

Nếu con mắt này chưa bao giờ ngủ, thì mọi mơ tự nhiên sẽ dừng lại.

Nếu tâm trí không tạo ra sự phân biệt, thì mười nghìn thứ như chúng hiện hữu, chỉ là một bản chất.

Nếu con mắt này chưa bao giờ ngủ... Đôi mắt này sẽ phải ngủ bởi vì chúng là một phần của thân thể, và thân thể không phải là năng lượng vĩnh hằng. Nó là cái hợp thành, nó không phải là một lực sơ cấp. Nhiều thứ tổ hợp vào nó. Nó là một thiết bị máy móc, cái máy sinh học. Nó phụ thuộc vào việc nạp năng lượng liên tục: thức ăn, nước, không khí. Năng lượng được tạo ra, nhiên liệu được tạo ra và thân thể chạy - nó là cái máy. Mắt bạn sẽ mệt mỏi bởi vì mọi máy móc đều mòn mỏi cả.

Bạn có thể ngạc nhiên mà biết rằng có một phát minh rất vĩ đại trong những năm gần đây rằng máy móc phải nghỉ ngơi. Máy! Bạn chắc chưa bao giờ nghĩ tới điều đó. Sao lại máy? Chúng đâu cần nghỉ. Bạn lái xe trong hai mươi giờ, ba mươi giờ; chiếc xe cần nghỉ. Bạn sẽ phân vân. Tại sao? Xe không phải là tâm trí, xe không phải là tâm thức. Sao lại nghỉ? Nếu mọi thứ đều vận hành ổn thoả thế thì bạn có thể cứ lái xe mãi, chỉ cần đổ thêm nhiên liệu vào xe.

Bạn sai đấy. Bây giờ có những phương pháp để đánh giá xem khi nào thì xe mệt. Và chiếc xe mệt bởi vì mọi máy móc nhất định sẽ bị mệt mỏi. Nếu bạn để chiếc xe trong ga ra vài giờ, những thiết bị này sẽ chỉ ra khi nào chiếc xe sẵn sàng chuyển động lại.

Mọi máy móc đều cần nghỉ ngơi. Không chỉ thân thể bạn - mọi máy móc đều cần nghỉ, thế thì nó phục hồi lại. Chỉ tâm thức là không cần nghỉ, bởi vì nó không phải là máy. Nó không cần nhiên liệu. Nó là năng lượng vĩnh viễn, nó là năng lượng vĩnh hằng, nó là năng lượng không nguyên nhân. Nó có đó, bao giờ cũng có đó.

Đó là điều Tăng Xán dùng trong chỉ một lời: “Nếu con mắt này chưa bao giờ ngủ...” Nếu không thì ông ấy sẽ nói, “nếu đôi mắt này.” Đấy là con mắt thứ ba mà ông ấy đang nói tới. Ngay cả khi thân thể bạn ngủ, bạn có quan sát không? - quan sát một chút, bạn sẽ có khả năng biết - cái gì đó trong bạn vẫn thức tỉnh. Thậm chí khi bạn ngủ say, một cái gì đó, bạn có thể không biết đích xác rõ ràng nó là gì, nhưng một điểm ở đâu đó bên trong bạn vẫn là nhân chứng.

Đó là lí do tại sao vào buổi sáng bạn có thể nói, “Đêm qua là một giấc ngủ ngon.” Nếu bạn thực sự ngủ, ai mà biết được? Làm sao bạn biết được, bởi vì bạn đã ngủ say? Ai quan sát điều đó để nói vào buổi sáng rằng nó là say và ngon và không mơ? Thỉnh thoảng bạn nói nó bị rối loạn, “Chỉ toàn mơ là mơ và mình không thể nào ngủ ngon.” Ai biết? - ai đó vẫn liên tục quan sát.

Đây là con mắt thứ ba, bao giờ cũng mở - thậm chí không một nháy mắt nào, nó không bao giờ nháy mắt. Nó không có tròng mắt, nó chưa bao giờ nhắm. Con mắt thứ ba này chỉ là một điều tượng trưng. “Con mắt thứ ba’ có nghĩa là trong bạn có cái nhìn vĩnh hằng, tỉnh táo vĩnh hằng, nhân chứng vĩnh hằng, người không hề ngủ. Và bởi vì nó không bao giờ ngủ, nên nó không bao giờ mơ, bởi vì mơ là một phần của ngủ. Con mắt thứ ba đó có thể thấy chân lí, bởi vì không có ngủ và mơ.

Bạn phải tìm và kiếm điểm đó ở bên trong mình điểm không bao giờ ngủ cả. Đây là toàn bộ việc tìm kiếm, toàn bộ nỗ lực của người tìm kiếm. Chân lí không ở đâu đó bên ngoài. Toàn bộ vấn đề là làm sao tìm điểm đó ở bên trong bạn, điểm không bao giờ ngủ, điểm chưa bao giờ vô thức, điểm bao giờ cũng tỉnh táo, nhận biết. Đó là tia sáng của Thượng đế bên trong bạn.

Và một khi bạn tìm kiếm nó, tia sáng của sự quan sát thường xuyên, thì từ tia sáng đó bạn có thể du hành về chính cội nguồn. Cội nguồn đó là Thượng đế. Nếu bạn có thể bắt giữ được một tia sáng, bạn có thể đạt tới mặt trời, tới chính cội nguồn. Bạn chỉ phải du hành - điều đó trở thành cách thức và con đường của bạn.

Tìm thấy nhân chứng bên trong, bạn đã tìm thấy con đường. Bây giờ trở nên ngày một nhận biết nhiều, nhiều và nhiều hơn nữa. Cho phép tất cả năng lượng của bạn chuyển vào trong nhận biết đó. Và bạn càng trở nên nhận biết hơn, thì lại càng ít mơ hơn... ít dần đi... ít đi.

Và một khoảnh khắc tới... bỗng nhiên bạn chỉ là nhân chứng đó, tâm trí đã biến mất. Toàn bộ năng lượng của tâm trí đã tan biến vào trong con mắt thứ ba này. Hai mắt đã biến mất, bây giờ bạn chỉ là nhân chứng. Bản thân việc chứng kiến này là điểm mà từ đó thế giới biến mất và điều thiêng liêng lộ ra.

Nếu con mắt này chưa bao giờ ngủ, thì mọi mơ tự nhiên sẽ dừng lại.

Nếu tâm trí không tạo ra sự phân biệt, thì mười nghìn thứ như chúng hiện hữu, chỉ là một

bản chất.

Và khi bạn là một... Nhớ lấy, ngay bây giờ bạn đang có hai mắt; thậm chí cái nhìn của bạn cũng là nhị nguyên. Jesus nói với các đệ tử của mình, “Nếu các ông trở thành một mắt thì mọi thứ sẽ được đặt đúng chỗ.”

Trong thân thể mọi thứ đều hai: hai mắt, hai tai, hai tay, hai chân, hai thận - mọi thứ đều hai bởi vì thân thể theo chủ nghĩa nhị nguyên. Chỉ một thứ trong bạn tồn tại như một, và đó là con mắt chứng kiến. Cái đó không phải là một phần của thân thể bởi vì trong thân thể bao giờ cũng có hai. Mọi thứ đều hai, bị phân chia. Thân thể tồn tại như một cực giữa hai điều.

Thậm chí tâm trí bạn cũng là hai: bạn có não trái và não phải, và chúng bị phân chia. Nếu cây cầu giữa chúng bị gẫy, và đôi khi điều đó xảy ra, thế thì nhân cách chia chẻ xảy ra. Ai đó bị ngã từ tầu hoả và cây cầu nối não trái và phải bị gẫy - và đấy là một cây cầu rất tinh tế. Thế thì người này trở thành hai, thế thì người này không còn là một nữa. Thế thì đôi khi người này là A hay đôi khi người này là B, hay đôi khi người này là cả hai. Và bạn không thể nào hiểu được người này đang làm gì, điều gì đang xảy ra. Người ấy bị chia chẻ.

Người thuận tay phải phát triển não trái; người thuận tay trái phát triển não phải. Cho nên nếu người thuận tay trái bị buộc phải làm mọi việc bằng tay phải thì người đó sẽ bị rắc rối không cần thiết, bởi vì não trái của người đó không được phát triển chút nào. Cho nên người đó sẽ viết... Bạn cố gắng. Một số trong các bạn phải là thuận tay trái bởi vì mười phần trăm mọi người là thuận tay trái, dù họ có biết hay không.

Bởi vì sự chi phối của những người thuận tay phải trên thế giới này, bởi vì họ chiếm chín mươi phần trăm, nên nhiều đứa trẻ bị buộc phải liên tục viết bằng tay phải. Chúng khổ sở không cần thiết; chúng sẽ vẫn còn khờ dại trong toàn bộ các kiếp sống của mình chỉ bởi vì chúng bị bắt buộc. Chúng không thể nào cạnh tranh nổi với những người thuận tay phải. Bộ não trái của chúng không vận hành tốt, và nếu chúng làm việc bằng nó thì chúng sẽ gặp khó khăn.

Nếu bạn là người thuận tay phải, thử viết bằng tay trái mà xem. Bạn sẽ viết giống như đứa trẻ nhỏ. Tại sao? Bởi vì phần đó cũng giống hệt đứa trẻ nhỏ, nó không được phát triển.

Thậm chí đến não cũng bị phân chia, mọi thứ đều bị phân chia trong thân thể. Điều duy nhất mà là một là con mắt thứ ba - việc chứng kiến. Nó là một. Nếu bạn muốn là một ở trong mình, tìm cái điểm đó của tâm thức chứng kiến. Khi bước đi, quan sát. Khi ăn, quan sát. Khi sắp ngủ, rơi vào giấc ngủ trong khi quan sát điều đang xảy ra.

Chẳng chóng thì chầy, rồi một ngày nào đó bạn bỗng nhiên hiểu ra rằng thân thể đã rơi vào giấc ngủ nhưng bạn vẫn quan sát. Thân thể đang đi vào giấc ngủ, dần dần, và dần dần, gần như chết, còn bạn vẫn quan sát. Thế rồi bạn sẽ thấy mơ tâm trí bị vứt bỏ, rơi rụng đi, biến mất. Bạn vẫn quan sát - và bỗng nhiên bạn bừng sáng. Bạn đã đạt tới việc chứng kiến.

Với việc chứng kiến mơ biến mất, và với mơ biến mất, tất cả các ảo tưởng, maya cũng biến theo. Và thế thì bạn thấy rằng mọi thứ đều thuộc về một bản chất.

Cây cối có thể khác, về hình dạng, nhưng cái vô hình bên trong chúng là một. Tảng đá là một với cây cối, cây cối là một với vì sao, vì sao là một với bạn. Mọi thứ đều được nối với nhau.

Ngay bây giờ bạn chỉ thấy hình dạng, bởi vì với tâm trí thì chỉ thấy được hình dạng mà thôi. Với vô trí mới có thể thấy cái vô hình. Khi bạn thấy cái vô hình, thế thì toàn bộ thế giới này chỉ tựa như một đại dương, và tất cả mọi hình dạng đều chỉ là sóng. Trong tất cả các con sóng đại dương đều đang dậy sóng - cái một.

Ngay bây giờ mọi thứ là nhiều. Không phải mọi thứ là nhiều đâu, đấy chỉ vì bạn bị phân chia bên trong. Đó là lí do tại sao mọi thứ đều có vẻ là nhiều. Điều đó cũng hệt như việc bạn làm vỡ gương - nhiều mảnh. Thế thì mỗi mảnh sẽ phản chiếu và bạn sẽ thấy nhiều khuôn mặt. Bạn đang đứng đó, bạn là một, nhưng tấm gương bị vỡ - bạn thấy nhiều khuôn mặt.

Tôi đã nghe một câu chuyện cổ:

Nhà vua làm một cung điện. Cả cung điện làm bằng những tấm gương nhỏ, hàng triệu tấm gương. Bạn đi vào cung điện đó và bạn thấy bản thân mình được phản xạ theo cả triệu cách, cả triệu khuôn mặt tất cả đều bao quanh bạn. Bạn là một, nhưng gương lại là nhiều.

Có lần chuyện xảy ra một con chó đi vào trong cung điện này và gặp nhiều khó khăn bởi vì nó nhìn và nó trở nên hoảng sợ. Nó bắt đầu sủa, thế là cả triệu con chó tất cả xung quanh cũng bắt đầu sủa. Nó nghĩ, “Bây giờ thì hết thoát được rồi. Và vấn đề không phải là một kẻ thù - hàng triệu con chó, và tất cả đều nguy hiểm!”

Nó nhẩy vào chúng, nó bắt đầu đánh nhau với chúng. Nó phá tan bức tường và chết.

Đây là điều đã xảy ra cho bạn, đây là điều đang xảy ra cho mọi người. Chân lí là một, nhưng tâm trí có nhiều mảnh. Mọi thứ trở nên bị phân chia và thế thì bạn trở nên sợ hãi - kẻ thù khắp mọi nơi. Thế thì bạn sủa, thế thì bạn bắt đầu tranh đấu, bạn trở nên hung hăng, bạn bắt đầu cố gắng đề phòng cho mình - một cách không cần thiết, bởi vì không ai tấn công bạn cả. Bạn trở thành người mang chứng hoang tưởng. Và thế rồi bạn phá tan vào bản thể mình bởi ảo tưởng của mình và bạn chết.

Bạn sống trong khổ sở, bạn chết trong khổ sở. Trở thành một ở bên trong và bỗng nhiên mọi thứ bên ngoài trở thành một. Như bạn hiện hữu, vũ trụ cũng vậy - bạn bị phân chia, vũ trụ bị phân chia; bạn không phân chia, vũ trụ không phân chia.

...mười nghìn thứ như chúng hiện hữu, chỉ là một bản chất.

Hiểu bí ẩn này của bản chất cái một là thoát ra khỏi mọi dính líu.

Khi mọi thứ đều được thấy một cách bình đẳng, thì cái ta bản chất vô thời gian được đạt tới.

Không việc so sánh hay tương tự nào là có được trong trạng thái vô nguyên nhân, vô quan hệ này.

Đó là lí do tại sao chẳng có thể nói được gì về sự bừng sáng tối thượng này - bởi vì nó là một còn lời thì lại tồn tại trong nhị nguyên. Bạn có thể nói điều gì đó, nhưng bất kì cái gì bạn nói đều sẽ không phải là điều đúng, bởi vì nó ở một mức độ khác, một chiều hướng khác.

Lễ Nô en tới gần, và một ông trùm, một người rất giầu có, hỏi con mình, “Com muốn quà gì nhân ngày lễ Nô en, một món quà cho con?”

Đứa con nói, “Một em bé.”

Ông trùm nói, “Nhưng bố không có đủ thời gian để làm điều đó. Chỉ còn lại hai tuần nữa thôi.”

Thế là đứa con nói, “Có vấn đề gì với điều đó đâu? Bố không thể thêm người vào công việc đó được hay sao?”

Bởi vì nó bao giờ cũng lắng nghe - nếu việc nào đó cần phải được hoàn thành thế thì phải đưa thêm nhiều người vào làm. “Vậy tại sao, có gì rắc rối nào? Bố không thể thêm người vào công việc đó được hay sao?” Và thật khó mà nói cho đứa trẻ rằng điều nó nói là sai - nó hoàn toàn logic.

Đây là tình huống đó. Bạn biết về thế giới của cái nhiều. Đứa trẻ biết về thế giới công việc quanh ngôi nhà, mọi ngày điều đó xảy ra. Người bố giầu có bao giờ cũng đưa thêm nhiều người vào công việc và kết thúc mọi sự trong vài khoảnh khắc. Nó biết ngôn ngữ đó, nhưng nó không biết điều bí ẩn của cách thức cuộc sống đi vào trong thế giới này. “Thêm nhiều người nữa vào việc này đi!” Nó logic và khó mà làm cho nó hiểu được trừ phi nó lớn lên, lớn lên trong hiểu biết.

Bạn biết ngôn ngữ của nhị nguyên, ngôn ngữ của thế giới này. Không thể nào nói cho bạn bất kì điều gì về cái một tinh tuý này được. Bất kì điều gì được nói ra cũng sẽ bị hiểu sai, hiểu lầm - trừ phi bạn trưởng thành. Đây là toàn bộ vấn đề.

Nhiều lần mọi người tới tôi và họ hỏi các câu hỏi. Câu hỏi của họ có liên quan nhưng tôi không thể nào trả lời được, bởi vì câu trả lời chỉ có thể có khi bạn trưởng thành. Và họ nghĩ, “Mình hỏi và câu trả lời phải có đó rồi, có sẵn rồi.” Họ nghĩ, “Nếu mình có thể hỏi được và nói rõ ràng câu hỏi thì thế là đủ - bây giờ thầy đưa ra câu trả lời đi!”

Nhưng có những câu trả lời có thể đưa ra cho bạn chỉ khi bạn trưởng thành. Và đây là vấn đề: khi bạn trưởng thành lại chẳng cần trao chúng cho bạn nữa, bạn đơn giản hiểu. Khi đứa trẻ này lớn lên, liệu có cần chúng ta phải bảo nó rằng nó ngu xuẩn không? Nó sẽ cười, nó sẽ nói, “Vâng, con đã hiểu. Vấn đề không phải là thêm người vào công việc này. Đấy không phải là công việc chút nào.”

Khi bạn trưởng thành bạn sẽ hiểu, nhưng bạn hỏi khi bạn còn giống như trẻ con. Và bạn nghĩ rằng câu hỏi của bạn là phải, nên câu trả lời phải được đưa ra. Không chân lí nào có thể được nói cho bạn cả và tất cả những điều nói ra được thì bao giờ cũng chỉ là gần đó, xấp xỉ. Và nhớ lấy, không có cái gì như chân lí xấp xỉ cả. Hoặc nó là chân lí hoặc nó là phi chân lí. Cho nên bất kì điều gì được nói ra cũng đều là vô nghĩa. Khi bạn biết, bạn sẽ cười. Nhưng không có cách nào khác, không cái gì khác có thể được làm.

Cho nên tất cả những lời của Tăng Xán hay Phật hay của bất kì ai cũng chỉ để lôi cuốn bạn hướng tới sự trưởng thành. Điều họ nói không quan trọng lắm. Nếu bạn trở nên quan tâm và bắt đầu trưởng thành và đi vào trong một chiều hướng mà bạn không biết gì cả, đó mới là vấn đề.

Hiểu bí ẩn này của bản chất cái một là thoát ra khỏi mọi dính líu.

Khi mọi thứ đều được thấy một cách bình đẳng, thì cái ta bản chất vô thời gian được đạt tới.

Không việc so sánh hay tương tự nào là có được trong trạng thái vô nguyên nhân, vô quan hệ này.

Không có nguyên nhân cho điều tối thượng, bởi vì nguyên nhân sẽ tới từ đâu? Điều tối thượng là cái toàn thể. Điều tối thượng là không có quan hệ, bởi vì nó sẽ có quan hệ với ai? Nó một mình thôi.

Vậy thì phải làm gì? Nói thế nào? Nếu điều gì đó là có quan hệ, thì điều gì đó có thể được nói về nó được; nếu điều gì đó là có nguyên nhân, thế thì điều gì đó có thể được nói về nó, bởi vì ít nhất cái hai đã bước vào. Ngôn ngữ trở thành có thể nếu cái hai có đó. Nếu chỉ cái một là có đó, mọi ngôn ngữ đều trở thành hoàn toàn ngớ ngẩn.

Phải nói gì về cái Một không nguyên nhân này? Chỉ một điều có thể được làm và đó là: tìm ra bên trong bạn điều gì đó không nguyên nhân. Tìm điều gì đó bên trong bạn mà là một, và bạn đang trên con đường đúng.

Bạn không bận tâm về triết lí, bạn không đi mãi vào trong biện luận kiểu này kiểu nọ. Có hàng triệu cách biện luận và mọi biện luận đều trở thành vướng mắc, và mọi triết lí đều trở thành tù túng mới. Bạn không bận tâm về triết lí, học thuyết, kinh sách.

Bạn đơn giản làm một điều và đó là: tìm ra cái gì đó không nguyên nhân ở bên trong bạn, và tìm ra cái gì đó là cái một bên trong bạn - và cái đó là như nhau, bởi vì chỉ cái Một mới là không nguyên nhân.

Và một khi bạn có một thoáng nhìn nhỏ bên trong mình về cái không nguyên nhân, về cái Một, bạn đã tìm thấy lối mòn. Bây giờ mục tiêu không ở xa nữa. Và bây giờ bạn không cần làm điều gì cả. Bây giờ, giống như lực hấp dẫn, mục tiêu này sẽ kéo bạn; bây giờ, giống như từ lực, bạn sẽ bị kéo về nó. Bây giờ bạn đã đi vào khu vực mà từ trường có thể ảnh hưởng tới. Bạn chỉ cần làm một điều - đi vào nó. Thế thì trung tâm này sẽ kéo bạn, thế thì không cần nỗ lực nào khác.

Toàn bộ nỗ lực là làm sao đi vào tiếp xúc với sinh lực của riêng bạn. Sự tiếp xúc này đã bị mất và tan vỡ. Bạn chỉ ở gần, nhưng việc ở gần cũng là một khoảng cách. Một chút đổi hướng, chỉ nhìn lại, và mọi sự bắt đầu thay đổi.

Khi chúng thay đổi bạn sẽ cười: “Sao điều ấy lại vất vả thế?” Nhưng nếu chúng không xảy ra thì đó là khó khăn. Tại sao những người như Tăng Xán cứ nói mãi ngay bây giờ, ngay lập tức, tức khắc điều đó có thể xảy ra? Cố tìm ra một điều không nguyên nhân bên trong bạn đi. Bạn sẽ làm điều đó thế nào? Thử với tôi - tìm ra một điều mà vẫn còn không thay đổi ở bên trong bạn.

Buổi sáng bạn dậy, cả ngày bạn làm việc - hàng triệu mối bận tâm, hội họp, quan hệ. Mọi thứ đều thay đổi, nhiều tâm trạng tới rồi đi; đôi khi bạn cảm thấy giận dữ, đôi khi bạn cảm thấy hạnh phúc, đôi khi bạn cảm thấy buồn rầu và đôi khi rất vui sướng, và đôi khi tiêu cực và đôi khi tích cực.

Mọi thứ đều thay đổi - giống như thời tiết, mọi thứ thay đổi. Ban ngày bạn thức, ban đêm bạn phải đi ngủ. Ban ngày bạn nghĩ, ban đêm bạn mơ. Mọi thứ cứ diễn ra như một luồng. Tra một điều trong toàn thể cái luồng này mà vẫn còn như cũ... đó là việc chứng kiến.

Ban đêm bạn chứng kiến các mơ; mơ thay đổi nhưng nhân chứng, việc chứng kiến vẫn còn như cũ. Ban ngày bạn chứng kiến các tâm trạng: buồn bã, giận dữ, hạnh phúc. Tâm trạng thay đổi nhưng việc chứng kiến vẫn còn như cũ. Mạnh khoẻ, bạn chứng kiến mạnh khoẻ; không mạnh khoẻ, bạn chứng kiến ốm yếu. Giầu có, bạn chứng kiến sung túc; nghèo khó, bạn chứng kiến nghèo nàn. Một điều vẫn còn liên tục như cũ và đó là chứng kiến. Và mọi thứ khác đều có nguyên nhân. Việc chứng kiến này là không nguyên nhân.

Ai đó nói điều gì đó, ca ngợi bạn, bạn cảm thấy hạnh phúc - đấy là có nguyên nhân. Một người bạn tới gặp bạn và bạn cảm thấy hạnh phúc - đấy là có nguyên nhân. Ai đó nói điều gì đó, xúc phạm bạn, bạn cảm thấy bất hạnh - đấy là có nguyên nhân. Thời tiết không tốt, bạn cảm thấy buồn bã và thất vọng - đấy là có nguyên nhân. Thời tiết nắng ráo, bạn cảm thấy tốt lành, rung động, chuyển động, tích cực - đấy là có nguyên nhân. Nếu trong ngày bạn không ăn, trong đêm bạn mơ rằng bạn đang ăn thức ăn ngon - đấy là có nguyên nhân.

Nhìn vào mọi thứ đang xảy ra cho bạn đi. Chúng có nguyên nhân không? Nếu chúng có nguyên nhân, đừng bận tâm nhiều về chúng; chúng thuộc về thế giới của ảo tưởng. Bạn đang tìm kiếm cái không nguyên nhân. Việc chứng kiến, bạn sẽ thấy, là điều không nguyên nhân duy nhất. Nó không nguyên nhân, không ai tạo ra nó.

Đó là lí do tại sao chư phật nói duy nhất thầy mới có thể chỉ cho bạn con đường. Thầy không thể gây ra bất kì biến đổi nào, bởi vì toàn bộ sự việc là tìm kiếm cái không nguyên nhân, cho nên làm sao thầy lại có thể gây ra điều đó được? Không ai gây ra nó cả. Thầy đơn giản chỉ cho bạn con đường - bạn phải đi trên nó.

Không vị phật nào có thể biến đổi được bạn. Nếu vị phật có thể biến đổi bạn thì đó cũng sẽ là một phần của thế giới ảo tưởng, bởi vì lần nữa bạn lại có nguyên nhân. Nếu bạn tới tôi và bạn cảm thấy hạnh phúc, thì cảm giác đó là có nguyên nhân. Nếu bạn đi xa tôi và bạn cảm thấy bất hạnh, thì cảm giác đó là có nguyên nhân.

Nhìn đi: hạnh phúc, bất hạnh, buồn bã, vui sướng, chúng tới và đi, chúng là thời tiết quanh bạn. Việc chứng kiến vẫn còn ở chính trung tâm, không nguyên nhân, cái một. Tìm cái đó bên trong mình và thế thì mọi thứ trở thành rõ ràng. Khi bạn rõ ràng bên trong, mọi thứ đều trong suốt. Chân lí ở mọi nơi quanh bạn, bạn chỉ phải trở thành cái một.

Mục lục chính