Chương 20. Dù bạn làm bất kì cái gì, cuộc sống vẫn là điều bí ẩn

Dũng cảm - Vui sống hiểm nguy

Courage - The joy of living dangerously

Osho

 

Chương 20. Dù bạn làm bất kì cái gì, cuộc sống vẫn là điều bí ẩn

Tâm trí có khó khăn trong việc chấp nhận ý tưởng rằng có cái gì đó không thể giải thích được. Tâm trí có thôi thúc rất điên khùng về mọi điều phải được giải thích... nếu không giải thích được, ít nhất cũng cứ giải thích đi! Bất kì cái gì vẫn còn là câu đố, nghịch lí, luôn gây rắc rối cho tâm trí bạn.

Toàn bộ lịch sử của triết học, tôn giáo, khoa học, toán học, đều có cùng một gốc rễ, cùng một tâm trí - cùng chỗ ngứa. Bạn có thể tự gãi cho mình theo cách này, ai đó khác có thể gãi theo cách khác... nhưng cái ngứa đó cần phải được hiểu. Cái ngứa đó là tin tưởng rằng sự tồn tại không phải là bí ẩn. Tâm trí chỉ có thể cảm thấy yên ổn như ở nhà nếu bằng cách nào đó khử bỏ được điều bí ẩn trong sự tồn tại.

Tôn giáo đã làm điều đó bằng việc tạo ra Thượng đế, Thánh thần thiêng liêng, Đứa con duy nhất; các tôn giáo khác đã tạo ra các thứ khác. Đây là cách thức của họ để che đậy lỗ hổng không thể che đậy được; dù bạn làm bất kì điều gì, lỗ hổng vẫn cứ có đó. Thực tế bạn càng che đậy nó, nó lại càng có đó, được nhấn mạnh hơn. Chính nỗ lực của bạn để che đậy nó lại chỉ ra nỗi sợ của bạn rằng ai đó sẽ thấy lỗ hổng này.

Chuyện hay xảy ra trong thời thơ ấu của tôi hàng ngày bởi vì tôi thích trèo cây, cây càng cao càng thích trèo. Và, một cách tự nhiên, nhiều lần tôi bị ngã từ trên cây; tôi vẫn còn mang đầy sẹo từ những vết trầy xước trên chân và đầu gối và mọi nơi. Bởi vì tôi liên tục trèo cây và ngã, mọi ngày quần áo tôi đều bị rách. Và mẹ tôi sẽ nói, 'Đừng ra ngoài với những lỗ thủng đó trên quần áo con. Để mẹ vá lại cho đã.' Tôi nói, 'Không, không vá đâu.'

Mẹ tôi nói, 'Nhưng mọi người sẽ nghĩ... con là con trai của nhà buôn vải tốt nhất trong thị trấn này, nhưng con bao giờ cũng lang thang trong cả thị trấn với quần áo rách mà chẳng ai chăm sóc cho.'

Tôi nói, 'Nếu mẹ vá nó thì nó lại thành xấu. Ngay bây giờ bất kì ai cũng có thể thấy nó còn mới mà. Con không ra khỏi nhà với lỗ thủng này. Nó vẫn còn mới tinh, con vừa mới bị ngã từ cây. Nhưng với việc vá của mẹ quần áo này lại giống như đồ cũ mà con đã che giấu.

'Việc vá của mẹ sẽ làm cho con trông đáng thương, áo rách của con đơn giản làm cho con thành dũng cảm. Mẹ đừng lo nghĩ về điều đó. Và bất kì ai nói với con về điều đó con có thể thách thức: 'Bác có thể cùng cháu trèo lên cây đó không, và nếu bác có thể xoay xở không ngã thì chỉ thế bác mới có quyền nói điều gì đó.''

Và có vài cái cây ở Ấn Độ rất mềm yếu, dễ gẫy.

Một cây là jamun. Jamun là cây có quả rất ngọt, nhưng cây lại vươn lên rất cao và rất yếu; cành của nó có thể gẫy vào bất kì lúc nào. Và chừng nào bạn còn chưa trèo lên cao hơn thì bạn không lấy được được quả ngon nhất bởi vì quả ở thấp hơn đã bị những người với phẩm chất thấp hơn lấy đi rồi - những người chỉ dám lên tới quãng ba mét.

Nếu bạn có dũng cảm leo lên chín mét, thế thì bạn sẽ lấy được quả ngon ngọt thực sự. Chúng được giữ cho những người dũng cảm. Nhưng từ đó, việc ngã gần như là chắc chắn. Bạn không thể làm được gì về điều đó cả, nó không nằm trong quyền lực của bạn. Chỉ một chút ít gió mạnh thôi... Bạn không thể xuống thật nhanh được; cả cành gẫy ngay khỏi cây, và trước khi bạn có thể làm được gì bạn đã nằm trên đất rồi.

Nhưng mẹ tôi không bao giờ có thể hiểu được ý tôi. Tôi đã cố gắng giải thích cho bà ấy, 'Điều đó rất đơn giản. Nếu mẹ mà không vá áo cho con, điều đó đơn giản nghĩa là chỗ rách còn tươi mới; như bây giờ nó vừa xảy ra. Nhưng được vá lại - điều đó chắc chắn chỉ ra nó không còn mới nữa; con đã từ nhà tới với chiếc áo được vá. Rồi nó nổi bật hơn, và con không muốn bị coi là nghèo thế.'

Bà ấy nói, 'Mẹ không hiểu con có loại tâm trí gì, vì mọi người khác trong nhà... bất kì khi nào áo của ai đó bị rách hay cái cúc nào đó bị đứt họ đều tới mẹ và nói, 'Con sắp đi ra ngoài rồi - trước hết mẹ vá lại nó đi.' Còn con là người duy nhất... Mẹ phải tới con, vậy mà con vẫn không sẵn lòng để mẹ vá cho.'

Tôi nói, 'Không, không vá đâu. Nếu mẹ muốn cho con cái áo khác, điều đó thì được. Áo vá con sẽ không mặc đâu. Không vá, con có thể mặc nó cả năm; không có vấn đề gì cả bởi vì nó bao giờ cũng tươi mới. Con bao giờ cũng nói con vừa mới ngã từ trên cây xuống.'

Toàn thể lịch sử của tâm trí, theo các nhánh khác nhau, đều đã làm công việc may vá này - đặc biệt trong toán học, bởi vì toán học thuần tuý là trò chơi tâm trí. Có các nhà toán học cứ cho rằng không phải vậy, cũng như các nhà thượng đế học coi Thượng đế là thực tại. Thượng đế chỉ là ý niệm. Và nếu ngựa mà có ý niệm thì Thượng đế của chúng sẽ là ngựa. Bạn có thể tuyệt đối chắc chắn đó sẽ không là người, vì người đã tàn bạo với ngựa tới mức người chỉ được ngựa quan niệm như quỉ chứ không như Thượng đế. Nhưng thế thì mọi con vật đều sẽ có ý niệm riêng của chúng về Thượng đế, cũng như mọi giống người đều có ý niệm riêng của mình về Thượng đế.

Ý niệm là cái thay thế cho nơi cuộc sống là bí ẩn và bạn tìm ra lỗ hổng mà không thể được thực tại lấp đầy. Bạn rót đầy những lỗ hổng đó bằng các ý niệm; và ít nhất bạn cũng bắt đầu cảm thấy được thoả mãn rằng cuộc sống là hiểu được.

Bạn đã bao giờ nghĩ về từ 'understand - hiểu' chưa? Nó có nghĩa là đứng dưới bạn (under là dưới, stand là đứng). Điều kì lạ là từ này dần dần đã mang một nghĩa xa hẳn với ý tưởng nguyên gốc: bất kì cái gì bạn có thể làm cho đứng dưới bạn, cái đó là dưới ngón tay bạn, dưới quyền lực của bạn, dưới giầy bạn, bạn là chủ của nó.

Mọi người đã cố gắng hiểu cuộc sống theo cùng cách đó, để cho họ có thể đặt cuộc sống dưới chân mình và tuyên bố, 'Chúng ta là chủ. Bây giờ chẳng cái gì không được chúng ta hiểu cả.'

Nhưng điều đó là không thể được. Dù bạn làm bất kì điều gì, cuộc sống là bí ẩn và cứ vẫn còn là bí ẩn.

CÓ CÕI BÊN KIA Ở MỌI NƠI. Chúng ta bị bao quanh bởi cõi bên kia. Cõi bên kia đó chính là Thượng đế; cõi bên kia đó phải được thấm nhuần. Nó là bên trong, nó là bên ngoài; nó bao giờ cũng có đó. Và nếu bạn quên nó... như chúng ta vẫn thường quên, bởi vì nhìn vào cõi bên kia là rất không thoải mái, bất tiện. Cứ dường như là người ta nhìn vào vực thẳm, và người ta bắt đầu run rẩy, người ta bắt đầu cảm thấy nôn nao. Chính nhận biết về vực thẳm và bạn bắt đầu run. Không ai nhìn vào vực thẳm cả; chúng ta cứ nhìn sang hướng khác, chúng ta cứ né tránh cái thực. Cái thực là giống như vực thẳm, bởi vì cái thực là cái trống rỗng lớn lao. Nó là bầu trời bao la không biên giới. Phật nói: durangama - sẵn có cho cõi bên kia. Đừng bao giờ vẫn còn bị giới hạn trong các biên giới, bao giờ cũng lấn qua biên giới. Làm các biên giới nếu bạn cần chúng, nhưng bao giờ cũng nhớ bạn phải bước ra. Đừng bao giờ làm thành cầm tù.

Chúng ta làm ra nhiều loại cầm tù: quan hệ, tin tưởng, tôn giáo, chúng tất cả đều là cầm tù. Người ta cảm thấy ấm cúng bởi vì không có gió dữ dội thổi. Người ta cảm thấy được bảo vệ - mặc dầu việc bảo vệ này là giả, bởi vì cái chết sẽ tới và sẽ lôi bạn vào cõi bên kia. Trước khi cái chết tới và lôi bạn vào cõi bên kia, đi theo cách riêng của bạn đi.

Một câu chuyện:

Một Thiền sư sắp chết. Ông ấy già lắm rồi, gần chín mươi tuổi. Bỗng nhiên ông ấy mở mắt ra và ông ấy nói, 'Giầy của ta đâu rồi?'

Và đệ tử nói, 'Thầy đi đâu vậy? Thầy có gàn không đấy? Thầy sắp chết, và các bác sĩ đã nói rằng không còn khả năng nào nữa; chỉ còn vài phút nữa thôi.'

Thầy nói, 'Đó là lí do tại sao ta lại hỏi giầy: Ta muốn đi tới nghĩa địa, bởi vì ta không muốn bị lôi đi. Ta sẽ đi theo cách của ta và ta sẽ gặp cái chết ở đó. Ta không muốn bị lôi đi. Và các ông biết ta rồi đấy - ta chưa bao giờ nghiêng theo bất kì ai khác. Điều này sẽ là rất xấu, rằng bốn người sẽ khênh ta. Không.'

Ông ấy bước tới nghĩa địa. Không chỉ thế, ông ấy đào nấm mồ riêng của mình, nằm xuống đó, và chết. Phải dũng cảm thế để chấp nhận cái không biết, phải dũng cảm thế để đi theo cách riêng của mình và đón chào cõi bên kia! Thế thì cái chết được biến đổi, thế thì cái chết không còn là cái chết nữa.

Con người dũng cảm như vậy không bao giờ chết cả; cái chết bị thất bại. Con người dũng cảm như vậy vượt ra ngoài cái chết. Với người đi theo cách riêng của mình tới cõi bên kia, cõi bên kia không bao giờ giống như cái chết. Thế thì cõi bên kia trở thành chào mừng. Nếu bạn chào mừng cõi bên kia, cõi bên kia chào mừng bạn; cõi bên kia bao giờ cũng là tiếng vọng của bạn.

Mục lục chính