Chương 4. Siêu việt - Trị liệu thực

Dhammapada: Con đường của Phật
The Dhammapada: The way of the buddha
Osho
Tập 10

Chương 4. Siêu việt - Trị liệu thực

Câu hỏi thứ nhất:

Thưa Thầy kính yêu,

Thầy nói về tâm hồn của chư phật, tâm hồn của siêu việt, như bản chất của việc đang xảy ra ở đây trong phật trường. Tính duy nhất của tâm hồn thứ ba này là gì? Có trị liệu tâm lí của siêu việt không?

Amitabh, Sigmund Freud đã đưa phân tâm vào thế giới. Nó được bắt rễ trong phân tích tâm trí. Nó bị giới hạn vào tâm trí. Nó không bước ra ngoài tâm trí, thậm chí không một li. Ngược lại, nó đi sâu hơn vào trong tâm trí, vào trong các tầng bị giấu kín của tâm trí, vào trong vô thức, để tìm ra cách thức và biện pháp để cho tâm trí của con người ít nhất cũng có thể thành bình thường. Mục đích của phân tâm theo Freud là không lớn lao gì mấy.

Mục đích là giữ cho mọi người bình thường. Nhưng bình thường là không đủ. Chỉ bình thường là không có ý nghĩa gì. Điều đó nghĩa là thường lệ bình thường của cuộc sống và khả năng của bạn đối phó với nó. Điều đó không cho bạn nghĩa, điều đó không cho bạn ý nghĩa. Điều đó không cho bạn cái nhìn sáng suốt vào thực tại của mọi thứ. Điều đó không đưa bạn vượt ra ngoài thời gian, ra ngoài cái chết. Nhiều nhất điều đó là phương cách có ích cho những người đã trải qua sự bất thường tới mức họ đã trở nên không có khả năng đối phó được với cuộc sống hàng ngày - họ không thể sống được với mọi người, họ không thể làm việc được, họ đã trở nên bị tan vỡ. Trị liệu tâm lí cung cấp cho họ sự cùng nhau nào đó - không toàn vẹn, bạn để ý đấy, mà chỉ sự cùng nhau nào đó. Nó trói họ vào trong một bọc. Họ vẫn còn phân mảnh. Chẳng cái gì trở nên được kết tinh trong họ, không linh hồn nào được sinh ra. Họ không trở nên phúc lạc, họ chỉ kém bất hạnh đi, kém khổ sở đi.

Tâm lí giúp họ chấp nhận khổ. Nó giúp họ chấp nhận rằng đây là tất cả những gì cuộc sống có thể cho bạn, cho nên đừng đòi hỏi thêm. Theo một cách nào đó, nó là nguy hiểm cho trưởng thành bên trong của họ, bởi vì trưởng thành bên trong chỉ xảy ra khi có sự không mãn nguyện thiêng liêng. Khi bạn tuyệt đối không được thoả mãn với mọi sự như chúng vậy, chỉ thế thì bạn mới đi vào tìm kiếm, chỉ thế thì bạn mới bắt đầu vươn lên cao hơn, chỉ thế thì bạn mới làm nỗ lực để kéo bản thân mình ra khỏi bùn.

Jung đi xa thêm chút ít vào trong vô thức. Ông ấy đã đi vào vô thức tập thể. Điều này làm cho nước ngầu bùn ngày một nhiều hơn, và điều này cũng sẽ không có ích.

Assagioli đi vào cực đoan khác. Thấy thất bại của phân tâm ông ấy đã phát minh ra hợp tâm. Nhưng nó lại bắt rễ trong cùng ý tưởng. Thay vì phân tích ông ấy nhấn mạnh vào tổng hợp.

Tâm hồn của chư phật không phân tích không tổng hợp; nó là siêu việt, nó đi ra ngoài tâm trí. Nó không làm việc trong tâm trí, nó làm việc đưa bạn ra ngoài tâm trí. Đó đích xác là nghĩa của từ tiếng Anh 'ecstasy' - đứng ra ngoài.

Khi bạn có khả năng đứng ra ngoài tâm trí riêng của mình, khi bạn có khả năng tạo ra khoảng cách giữa tâm trí bạn và bản thể bạn, thế thì bạn đã lấy bước đầu tiên của tâm hồn chư phật. Và phép màu xảy ra: khi bạn đứng ra ngoài tâm trí tất cả các vấn đề của tâm trí biến mất, bởi vì bản thân tâm trí biến mất; nó mất sự nắm giữ của nó vào bạn.

Phân tâm giống như tỉa lá cây, nhưng lá mới sẽ nhú ra. Nó không cắt đi rễ. Và hợp tâm là gắn lá rụng trở lại cây - dám chúng trở lại cây. Điều đó sẽ không cho chúng cuộc sống. Chúng sẽ đơn giản trông xấu xí; chúng sẽ không sống, chúng sẽ không xanh, chúng sẽ không là một phần của cây - nhưng được dán bằng cách nào đó.

Tâm hồn của chư phật cắt chính rễ của cây, cái tạo ra đủ loại thần kinh, rối loạn tâm thần, điều tạo ra con người phân mảnh, con người máy móc, con người như robot. Và cách thức là đơn giản....

Phân tâm mất nhiều năm, và dầu vậy con người vẫn còn như cũ. Nó nâng cấp cấu trúc cũ, vá víu đây đó, quét vôi trắng cho ngôi nhà cũ. Nhưng vẫn cùng ngôi nhà ấy, chẳng cái gì đã thay đổi triệt để. Nó đã không biến đổi tâm thức con người.

Tâm hồn chư phật không làm việc trong tâm trí. Nó không quan tâm tới việc phân tích hay tổng hợp. Nó đơn giản giúp bạn thoát ra khỏi tâm trí để cho bạn có thể có cái nhìn từ bên ngoài. Và chính cái nhìn đó là biến đổi. Khoảnh khắc bạn có thể nhìn vào tâm trí mình như một đối tượng, bạn trở nên được tách rời khỏi nó, bạn trở nên không bị đồng nhất với nó; khoảng cách được tạo ra, và rễ bị chặt đi.

Tại sao rễ bị chặt đi theo cách này? - bởi vì chính bạn là người cứ nuôi dưỡng tâm trí. Nếu bạn bị đồng nhất bạn nuôi dưỡng tâm trí; nếu bạn không bị đồng nhất bạn dừng nuôi dưỡng nó. Nó rơi vào cái chết theo cách riêng của nó.

Có câu chuyện hay. Tôi thích chuyện này lắm....

Một hôm Phật đi ngang qua một khu rừng. Lúc đó là ngày hè nóng và ông ấy cảm thấy rất khát. Ông ấy nói với Ananda, đại đệ tử của ông ấy, 'Ananda, ông quay lại đi. Đi lại ba, bốn dặm chỗ chúng ta đã đi qua dòng suối nhỏ ấy. Ông đem về chút nước - cầm bình bát của ta đây này. Ta cảm thấy rất khát và mệt.' Ông ấy đã trở nên già.

Ananda quay lại, nhưng lúc ông ấy tới suối, vài chiếc xe trâu vừa mới đi qua và họ đã làm cả dòng suối ngầu bùn. Lá khô trước lắng trong lòng suối nay nổi lên cả; không còn có thể uống được nước này - nó quá bẩn rồi. Ông ấy quay về với đôi bàn tay trống rỗng, và ông ấy nói, 'Thầy sẽ phải đợi một chút. Tôi sẽ đi lên trước. Tôi nghe nói chỉ khoảng hai, ba dặm phía trước có một con sông lớn. Tôi sẽ đem nước từ đó về.'

Nhưng Phật cứ khăng khăng. Ông ấy nói, 'Ông đi trở lại và đem nước từ cùng con suối kia.'

Ananda không thể hiểu được sự khăng khăng này, nhưng nếu thầy nói vậy, đệ tử phải theo thôi. Thấy cái ngớ ngẩn của nó - rằng ông ấy sẽ phải đi bộ ba, bốn dặm và ông ấy biết nước đó không đáng uống - ông ấy đi.

Khi ông ấy đi, Phật nói, 'Và đừng quay về nếu nước vẫn còn bẩn. Nếu nó bẩn, ông đơn giản ngồi trên bờ im lặng. Đừng làm gì cả, đừng đi vào suối. Ngồi trên bờ im lặng và quan sát. Chẳng chóng thì chầy nước sẽ trong lại. Và thế thì ông lấy đầy bình nước và quay về.'

Ananda đi tới đó. Phật đúng: nước gần như trong vắt, lá đã trôi đi, bụi đất đã lắng đọng. Nhưng nó vẫn còn chưa tuyệt đối trong vắt, thế là ông ấy ngồi trên bờ chỉ quan sát dòng suối chảy qua. Dần dần, dần dần nó trở thành trong như pha lê. Thế là ông ấy tới vừa nhảy múa. Thế rồi ông ấy hiểu tại sao Phật lại khăng khăng thế. Có thông điệp nào đó trong điều đó cho ông ấy, và ông ấy đã hiểu thông điệp này. Ông ấy đưa nước cho Phật, và ông ấy cám ơn Phật, chạm chân Phật.

Phật nói, 'Ông làm gì vậy? Ta phải cám ơn ông rằng ông đã mang nước về cho ta.'

Ananda nói, 'Bây giờ tôi có thể hiểu được. Lúc đầu tôi đã giận; tôi đã không biểu lộ nó, nhưng tôi đã giận bởi vì việc quay lại là ngớ ngẩn. Nhưng bây giờ tôi hiểu thông điệp này. Đây là điều tôi thực tế cần trong khoảnh khắc này. Cùng điều đó là trường hợp cho tâm trí của tôi - ngồi trên bờ dòng suối nhỏ đó, tôi trở nên nhận biết rằng cùng điều đó là trường hợp cho tâm trí tôi. Nếu tôi nhảy vào suối tôi sẽ làm cho nó bẩn lại. Nếu tôi nhảy vào tâm trí nhiều tiếng động hơn được tạo ra, nhiều vấn đề bắt đầu tới, trồi lên. Ngồi bên cạnh tôi đã học được kĩ thuật này.

'Bây giờ tôi sẽ ngồi bên cạnh tâm trí tôi nữa, quan sát nó với tất cả những bẩn thỉu và vấn đề của nó và những lá úa và những vết thương, kí ức, ham muốn. Không quan tâm, tôi sẽ ngồi trên bờ và chờ cho khoảnh khắc mà mọi sự trong trẻo.'

Và điều đó xảy ra theo cách riêng của nó, bởi vì khoảnh khắc bạn ngồi trên bờ tâm trí của mình bạn không còn cho nó năng lượng nữa. Đây là thiền thực. Thiền là nghệ thuật về siêu việt.

Freud nói về phân tích, Assagioli nói về tổng hợp.

Chư phật bao giờ cũng nói về thiền, nhận biết.

Bạn hỏi tôi, Amitabh, 'Tính duy nhất của tâm hồn thứ ba này là gì?'

Thiền, nận biết, quan sát, chứng kiến - đó là tính duy nhất. Không cần nhà phân tâm nào cả. Bạn có thể làm nó theo cách riêng của mình; thực tế, bạn phải làm nó theo cách riêng của mình. Không cần hướng dẫn nào cả, nó là quá trình đơn giản thế - đơn giản nếu bạn làm nó; nếu bạn không làm nó, nó có vẻ rất phức tạp. Ngay cả từ 'thiền' cũng làm nhiều người hoảng sợ. Họ nghĩ nó là cái gì đó rất khó, gian nan. Vâng, nếu bạn không làm thì nó là rất khó và gian nan. Nó giống như bơi. Rất khó nếu bạn không biết cách bơi, nhưng nếu bạn biết, bạn biết nó là quá trình đơn giản thế. Không cái gì có thể đơn giản hơn việc bơi. Nó không phải là nghệ thuật chút nào; nó là tự phát thế và tự nhiên thế.

Nhận biết nhiều hơn về tâm trí của bạn đi. Và trong nhận biết về tâm trí mình bạn sẽ trở nên nhận biết về sự kiện là bạn không phải là tâm trí, và đó là bắt đầu của cuộc cách mạng. Bạn đã bắt đầu tuôn chảy ngày càng cao hơn. Bạn không còn bị buộc vào tâm trí. Tâm trí vận hành như tảng đá và giữ bạn lại. Nó giữ bạn trong trường hấp dẫn. Khoảnh khắc bạn không còn bị gắn với tâm trí, bạn đi vào phật trường. Khi lực hấp dẫn mất quyền lực của nó trên bạn, bạn đi vào trong phật trường. Đi vào phật trường nghĩa là đi vào trong thế giới của bay lên. Bạn bắt đầu nổi lên. Tâm trí lôi bạn xuống.

Cho nên vấn đề không phải là phân tích hay tổng hợp. Nó đơn giản là vấn đề trở nên nhận biết. Đó là lí do tại sao ở phương Đông chúng ta đã không phát triển trị liệu tâm lí nào kiểu như Freud hay Jung hay Adler - và có nhiều món thế trong thị trường bây giờ. Chúng ta đã không phát triển trị liệu tâm lí nào bởi vì chúng ta biết các trị liệu tâm lí không thể chữa lành được. Chúng có thể giúp bạn chấp nhận vết thương của bạn, nhưng chúng không thể chữa lành được. Chữa lành tới khi bạn không còn bị gắn bó với tâm trí. Khi bạn được ngắt ra khỏi tâm trí, không bị đồng nhất, tuyệt đối được tháo ra, khi tù túng được chấm dứt, thế thì chữa lành xảy ra.

Siêu việt là trị liệu đúng, và nó không chỉ là trị liệu tâm lí. Nó không chỉ là hiện tượng bị giới hạn vào tâm lí của bạn, nó còn hơn thế nhiều. Nó là tâm linh. Nó chữa lành bạn trong chính bản thể bạn. Tâm trí chỉ là chu vi của bạn, không phải là trung tâm của bạn.

Câu hỏi thứ hai:

Thưa Thầy kính yêu,

Tôi cảm thấy giống như tôi đã nhảy vào trong đại dương chẳng biết gì về nước của nó. Tôi thấy thầy như vệ sĩ. Nỗi sợ của tôi là ở chỗ tôi là người bơi tồi khủng khiếp và có nhiều người trong chúng tôi ở đó, thầy sẽ không thấy hay không biết khi nào tôi chết chìm.

Toàn thể nỗ lực của tôi ở đây là giúp bạn chìm, bởi vì khoảnh khắc bạn biến mất, Thượng đế xuất hiện. Bị chìm là đạt tới bờ bên kia.

Vâng, bạn đúng đấy, Mradula. Nếu tôi cố đem mọi người sang bờ bên kia, đấy sẽ là thực sự khó khăn: một vệ sĩ và một trăm nghìn người cần được đem sang bờ bên kia. Điều đó sẽ thực sự mệt mỏi và gần như không thể nào được, không thể xoay xở được. Thế thì mọi khả năng là ở chỗ bạn sẽ làm chìm luôn vệ sĩ!

Nhưng cái đẹp của công việc của tôi là ở chỗ vấn đề không phải là đi sang bờ bên kia. Nếu bạn bị chìm, trong chính việc chìm đó bạn đã đạt tới bờ bên kia rồi. Cho nên tôi không cần nhớ mọi người, tên tuổi, khuôn mặt - không cần tôi bận tâm với tất cả những điều đó. Toàn thể mối quan tâm của tôi là đẩy bạn vào trong nước, và thế rồi nước chăm lo. Và thực sự nó là đại dương sâu, và không có khả năng nào cho bất kì ai đã bao giờ bơi qua nó - cho nên dù bạn có là người bơi rất kém hay không thì cũng không thành vấn đề. Nếu bạn bơi kém điều đó còn tốt hơn, bạn sẽ chìm sớm hơn những người khác! Những người có thể bơi lâu hơn một chút sẽ vẫn còn khổ lâu hơn một chút bởi vì họ sẽ tự cứu họ.

Có những người ở đây, vốn là người bơi giỏi, nhưng họ là người không may. Người may thực sự là những người không biết ngay cả đến ABC của bơi, cho nên khoảnh khắc tôi đẩy họ vào nước họ chìm nghỉm luôn! Và đó là cách đạt tới bờ bên kia - bởi vì chỉ bản ngã của bạn mới chìm; bạn không thể chìm được. Chỉ bản ngã của bạn mới chết; bạn không thể chết được. Bạn chưa bao giờ sinh và bạn sẽ không bao giờ chết. Không đại dương nào có thể phá huỷ được bạn. Không quyền năng nào có thể phá huỷ được bạn. Không lửa nào có thể đốt cháy được bạn. Đó là lí do tại sao tôi cứ đẩy bạn mà không lo gì về bạn cả - dù bạn biết bơi hay không, dù bạn sẽ có khả năng đạt tới bờ bên kia hay không. Tôi nói về bờ bên kia để cho tôi có thể thuyết phục bạn nhảy vào trong đại dương. Một khi bạn đã nhảy rồi tôi quên hết mọi điều về bạn! Tôi phải thuyết phục người khác chứ!

Vậy nên, Mradula này, đừng lo nhé. Bạn may mắn là bạn không phải là người bơi giỏi. Chẳng mấy chốc bạn sẽ chìm nghỉm. Và khoảnh khắc bạn mất đi, đó là khoảnh khắc vĩ đại nhất của cuộc đời bạn, bởi vì trong chính cái chết đó là phục sinh.

Câu hỏi thứ ba:

Thưa Thầy kính yêu,

Thầy ngụ ý gì bởi việc hiểu cái gì đó trong thiền? Làm sao người ta đi về nó, và phần nào của cái ta tham gia vào việc hiểu này?

Nigel, thiền và hiểu là đồng nghĩa. Cho nên khi tôi nói 'hiểu trong thiền,' tôi đơn giản nói im lặng, yên tĩnh và thấy. Bạn không làm gì khác, bạn chỉ phải im lặng, điềm tĩnh và bình thản, và thấy. Và hiểu biết nảy sinh theo cách riêng của nó. Nó là hương thơm của im lặng.

Hiểu lầm nảy sinh bởi vì tâm trí bạn rất u ám, ồn ào. Tâm trí bạn chưa bao giờ cho phép bạn thấy cái đang đó, chưa bao giờ cho phép bạn nghe thấy điều đang được nói cho bạn. Chư phật tới và đi nhưng bạn vẫn còn như cũ. Vâng, bạn trở thành người Ki tô giáo và bạn trở thành Phật tử, và bạn trở thành người Hindu, nhưng bạn không thay đổi. Đây là chiến lược của bạn để trốn tránh thay đổi, để né tránh người thức tỉnh.

Bạn hỏi tôi, 'Thầy ngụ ý gì bởi việc hiểu cái gì đó trong thiền?'

Đó không phải là vấn đề lớn. Thiền là hiểu biết. Bạn đang cố hình dung ra nó theo kiểu trí tuệ, và điều đó là không thể được. Bạn đang cố nghĩ về nó, điều nó tất cả là gì. Bất kì kết luận nào bạn đi tới cũng sẽ sai.

Vấn đề không phải là nghĩ cái gì được ngụ ý bởi nó. Thiền, và kinh nghiệm đi. Nó là cái gì đó cần được kinh nghiệm.

Bạn nói, 'Làm sao người ta đi về nó...?'

Người ta không đi về nó chút nào, bằng không bạn sẽ cứ đi về đi về hoài. Từ 'về' nghĩa nghĩa quanh quanh, và bạn sẽ đi quanh và đi quanh trong vòng tròn. Đừng làm nó thành câu hỏi trí tuệ; nó là cách tiếp cận tồn tại. Nhưng chính từ 'hiểu' đã cho bạn ý niệm sai, bởi vì với 'hiểu' chúng ta bao giờ cũng nghĩ 'hiểu biết trí tuệ'. Điều đó không phải vậy. Không có gì giống như hiểu biết trí tuệ cả. Hiểu biết trí tuệ là rởm. Nó là hiểu lầm giả vờ hiểu biết. Từ 'hiểu' là hay.

Khi bạn ở trong thiền mọi thứ đứng dưới bạn, bạn là vậy ở trên nó. Đó là nghĩa của hiểu biết. Mọi thứ đều có đó xa phía dưới bạn, cho nên bạn có thể thấy... giống như cái nhìn mắt chim. Bạn có thể thấy toàn thể từ chiều cao của mình. Trí tuệ không thể thấy được điều đó; nó ở trên cùng bình diện. Hiểu biết xảy ra chỉ khi vấn đề ở trên bình diện này còn bạn ở trên bình diện cao hơn. Nếu bạn cũng ở trên cùng bình diện, hiểu biết là không thể được. Bạn sẽ chỉ hiểu lầm. Và đó là một trong những vấn đề lớn nhất mà mọi người tìm kiếm đều phải đương đầu.

Jesus nói đi nói lại với các đệ tử của ông ấy, 'Nếu các ông có tai, nghe đi; nếu các ông có mắt, nhìn đi.' Ông ấy không nói với người mù hay người điếc, ông ấy chỉ nói với những người như bạn. Nhưng sao ông ấy cứ khăng khăng thế? - bởi lẽ đơn giản là việc nghe không phải là nghe thấy và việc nhìn không phải là nhìn đúng. Bạn nhìn thứ này và bạn hiểu cái gì đó khác. Tâm trí bạn lập tức bóp méo nó. Tâm trí bạn bị lộn ngược. Nó làm mọi thứ thành đống lộn xộn. Nó trong lẫn lộn, và bạn nhìn qua lẫn lộn đó, cho nên toàn thế giới có vẻ lẫn lộn.

Lão Nugent yêu con mèo của mình, Tommy, cho nên ông ấy cố dạy nó nói.

'Nếu ta có thể làm cho Tommy đối thoại được với ta,' ông ấy lập luận, 'ta sẽ chẳng phải bận tâm với người thường chút nào.'

Đầu tiên ông ấy thử chế độ ăn cá mòi đóng hộp, rồi một con chim hoàng yến. Tommy thích cả hai – nhưng nó không học nói. Thế rồi một hôm Nugent có hai con vẹt cực hay nói được nấu trong bơ và dâng cho Tommy với món măng tây và khoai tây chiên. Tommy liếm sạch đĩa, và thế rồi - ngạc nhiên hết sức - bỗng nhiên nó quay sang ông chủ và kêu to, 'Trông kìa!'

Nugent không chuyển động. Trần sập xuống và vùi ông già này dưới đống mảnh vụn. Tommy lắc đầu và nói, 'tám năm ông ấy để ra để làm cho tôi nói, và thế rồi hình nhân này chẳng nghe!'

Bạn đi cả nghìn dặm đường tới thầy và thế rồi '...hình nhân này chẳng nghe.'

Tâm trí không thể nghe được, lắng nghe là điều không thể được với tâm trí; nó không trong trạng thái cảm nhận. Tâm trí năng nổ, nó nhảy vào kết luận nhanh chóng tới mức nó bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thực tế, nó đã kết luận rồi, nó đơn giản chờ đợi kết luận của nó được chứng minh là đúng.

Nigel, xin đừng cố hiểu; thay vì thế hãy cố thiền. Bạn phải là người mới ở đây. Nhảy múa, ca hát, thiền đi, để tâm trí lắng đọng lại chút ít. Để dòng suối này của tâm trí, vốn đầy lá khô và bùn bẩn, lắng đọng lại chút ít. Để nó trở thành sạch và trong, trong suốt; chỉ thế thì bạn mới có khả năng hiểu điều tôi đang nói. Thế thì nó đơn giản thế. Tôi không nói triết lí rất phức tạp - nó không phải là triết lí chút nào - tôi đơn giản chỉ tới chân lí nào đó mà tôi đã kinh nghiệm, và bạn có thể kinh nghiệm bất kì khoảnh khắc nào bạn quyết định kinh nghiệm. Nhưng nó phải là cuộc hành trình.

Bạn nói, 'Làm sao người ta đi về nó, và phần nào của cái ta tham gia vào việc hiểu này?'

Vấn đề không phải là phần nào tham gia vào nó.

Tính toàn bộ của bạn được tham gia vào.

Thiền không phải là của thân thể, không phải của tâm trí, không phải của linh hồn. Thiền đơn giản nghĩa là thân thể bạn, tâm trí bạn, linh hồn bạn, tất cả vận hành trong hài hoà thế, trong tính toàn thể thế, rù rù đẹp đẽ; chúng ở trong giai điệu... một. Toàn thể bản thể bạn - thân thể, tâm trí, linh hồn, tất cả đều tham gia vào trong thiền. Đó là lí do tại sao nỗ lực của tôi ở đây là để bắt đầu mọi việc thiền với thân thể. Đó là cái gì đó mới.

Vào những ngày cổ đại mọi người đã cố gắng bắt đầu thiền trực tiếp trong cốt lõi bên trong nhất của bạn. Đó là quá trình khó khăn. Bạn không biết gì về trung tâm bên trong của mình; làm sao bạn có thể bắt đầu được cuộc hành trình từ chỗ nào đó nơi bạn chưa bao giờ ở? Bạn có thể bắt đầu cuộc hành trình chỉ từ chỗ bạn đang ở. Bạn đang trong thân thể, do đó nhấn mạnh của tôi là vào nhảy múa, ca hát, thở - để cho bạn có thể bắt đầu từ thân thể. Khi thân thể bắt đầu trở nên có tính thiền.... Và đừng bị phân vân bởi việc tôi dùng từ 'tính thiền' cho thân thể. Vâng, thân thể trở nên có tính thiền. Khi nó đang trong điệu vũ sâu sắc, khi nó đang vận hành hoàn hảo, không phân chia, như một toàn thể, nó có phẩm chất thiền về điều đó, duyên dáng nào đó, cái đẹp.

Thế rồi đi vào trong, thế rồi bắt đầu quan sát tâm trí. Thế rồi tâm trí bắt đầu lắng đọng. Và khi tâm trí cũng đã lắng đọng, đã trở thành một với thân thể, thế thì quay lại hướng về trung tâm - quay một trăm tám mươi độ - và an bình lớn sẽ giáng xuống bạn. Nó sẽ đập rộn ràng từ linh hồn bạn tới thân thể, từ thân thể tới linh hồn. Trong đập rộn ràng đó bạn sẽ là một.

Cho nên đừng hỏi phần nào của cái ta được tham gia vào trong việc hiểu. Tính toàn bộ của bạn được tham gia vào. Và chỉ khi tính toàn bộ của bạn được tham gia vào, mới có hiểu biết. Thân thể bạn biết về điều đó, tâm trí bạn biết về điều đó, linh hồn bạn biết về điều đó. Thế thì bạn bắt đầu vận hành trong nhất trí, trong thống nhất. Bằng không, thân thể nói điều này, tâm trí nói điều khác, và linh hồn cứ đi theo cách riêng của nó. Và bạn bao giờ cũng đi vào các chiều khác nhau đồng thời. Thân thể bạn đói, tâm trí bạn đầy thèm khát, và bạn đang cố có tính thiền. Đó là lí do tại sao tôi không thiên về nhịn ăn - trừ phi điều đó được làm một cách thuần khiết với mục đích lành mạnh, như chế độ ăn uống để giảm cân, hay có thể thỉnh thoảng chỉ để thanh lọc, để cho toàn thể dạ dầy được bỏ lại một ngày nghỉ ngơi, để cho toàn thể hệ thống tiêu hoá đôi khi có thể được ngày nghỉ. Bằng không, nó liên tục làm việc, làm việc và làm việc - nó bị quá mệt mỏi.

Bây giờ các nhà khoa học nói ngay cả máy cũng mệt. Họ gọi đó là mệt kim loại, cũng giống như mệt tinh thần. Ngay cả kim loại cũng cần nghỉ ngơi, và dạ dầy của bạn không được làm từ kim loại, nhớ lấy. Nó thậm chí không được làm bằng nhựa. Nó được làm từ chất liệu mảnh mai, chất liệu rất mỏng manh. Nhưng nó làm việc cả đời bạn. Cũng tốt là đôi khi cho nó ngày nghỉ. Ngay cả Thượng đế cũng phải nghỉ một ngày - sau sáu ngày làm việc ông ấy nghỉ một ngày. Ngay cả Thượng đế cũng mệt.

Cho nên đôi khi, chỉ từ lòng tốt với dạ dầy đáng thương, kẻ liên tục làm việc quần quật cho bạn, nhịn ăn là tốt. Nhưng tôi không gợi ý điều đó - rằng nó sẽ có ích trong thiền. Khi bạn đói thân thể bạn muốn bạn đi tới tủ lạnh.

Tôi chống lại kìm nén dục của bạn, bởi vì nếu bạn kìm nén dục, bất kì khi nào bạn ngồi im lặng tâm trí bạn sẽ bắt đầu tưởng tượng về dục. Khi bạn bận bịu với những thứ khác, tâm trí vẫn tưởng tượng như dòng chảy ngầm, nhưng khi bạn không làm gì nó nhô lên ánh sáng. Nó bắt đầu đòi hỏi, nó tạo ra những tưởng tượng đẹp: người đẹp quyến rũ bao quanh bạn. Làm sao bạn có thể thiền được?

Thực tế, các truyền thống cổ đều đã tạo ra đủ mọi loại rào chắn thiền, và thế rồi họ nói, 'Thiền rất khó.' Thiền không khó; thiền là quá trình đơn giản, quá trình tự nhiên. Nhưng nếu bạn tạo ra những cản trở không cần thiết, thế thì bạn làm nó thành cái gì đó như cuộc đua vượt rào. Bạn tạo ra rào chắn: bạn đặt đá lên đường... bạn treo đá quanh cổ mình, bạn giữ cho bản thân mình bị xiềng xích, bị cầm tù, bị khoá bên trong và chìa khoá bị vứt đi.... Thế thì tất nhiên nó trở thành ngày một khó hơn, ngày một không thể được hơn.

Nỗ lực của tôi ở đây là để làm cho thiền thành hiện tượng tự nhiên. Cho thân thể điều là nhu cầu của thân thể, và cho tâm trí điều là nhu cầu của tâm trí. Và thế thì bạn sẽ ngạc nhiên, chúng trở thành rất thân thiện. Và khi bạn bảo thân thể, 'Bây giờ trong một giờ cho phép tôi ngồi im lặng,' thân thể nói, 'Vâng. Bạn đã làm nhiều điều thế cho tôi, bạn đã kính trọng thế với tôi, ít nhất tôi cũng có thể làm điều này cho bạn.'

Và khi bạn nói với tâm trí, 'Xin giữ im lặng trong vài phút nhé. Để tôi có nghỉ ngơi một chút,' tâm trí sẽ hiểu bạn. Nếu bạn đã không kìm nén, nếu bạn đã tôn trọng tâm trí, kính trọng tâm trí, nếu bạn đã không kết án nó, thế thì tâm trí cũng sẽ trở nên im lặng.

Tôi đang nói điều này từ kinh nghiệm riêng của tôi. Kính trọng thân thể, kính trọng tâm trí, để cho chúng kính trọng bạn. Tạo ra thân hữu. Chúng là của bạn; đừng đối kháng. Mọi truyền thống cổ đều dạy bạn đối kháng với thân thể và tâm trí; họ tạo ra thù địch, và qua thù địch bạn không thể đi vào thiền được. Thế thì tâm trí sẽ quấy nhiễu bạn nhiều mỗi khi bạn thiền hơn là bất kì lúc nào khác. Thế thì thân thể sẽ trở thành bất ổn - bất ổn trong thiền còn nhiều hơn bất kì lúc nào khác. Nó sẽ báo thù, nó sẽ không cho phép bạn ngồi im lặng. Nó sẽ tạo ra nhiều vấn đề thế cho bạn.

Nếu bạn đã cố ngồi im lặng trong vài phút bạn sẽ biết. Các thứ tưởng tượng sẽ bắt đầu xảy ra. Bạn sẽ nghĩ rằng con kiến nào đó đang bò lên chân bạn, và khi bạn nhìn chẳng có kiến đâu. Kì lạ.... Khi bạn ngồi với mắt nhắm bạn cảm thấy tuyệt đối là nó có đó, đang bò, đang tới, tới nữa, tới nữa... và khi bạn mở mắt ra chẳng có kiến nào, chẳng có gì. Đấy chỉ là thân thể giở thủ đoạn với bạn. Bạn đã từng giở thủ đoạn với thân thể. Bạn đã từng lừa thân thể theo nhiều cách, cho nên bây giờ thân thể đang lừa bạn. Khi thân thể muốn đi ngủ bạn buộc nó ngồi trong rạp chiếu bóng. Thân thể nói, 'Được. Khi đúng cơ hội nảy sinh ta sẽ xem điều đó.' Cho nên khi bạn ngồi trong thiền thân thể bắt đầu tạo ra vấn đề cho bạn. Bỗng nhiên bạn bắt đầu cảm thấy lưng mình cần gãi... và bạn ngạc nhiên bởi vì thông thường điều đó chưa bao giờ xảy ra.

Một người đàn bà đem tới cho tôi một bàn tay nhựa có pin gắn vào nó, để gãi lưng. Tôi nói, 'Nhưng sao bạn lại đem cái này tới cho tôi?'

Cô ấy nói, 'Thầy phải ngồi trong thiền rồi.... Bất kì khi nào tôi ngồi trong thiền vấn đề duy nhất là lưng tôi bắt đầu... tôi cảm thấy tôi muốn gãi nó quá, mà tôi lại không thể với được tới chỗ ngứa. Cho nên tôi đã mua cái tay này. Đây mới chính là tay! Thầy bật nó lên và nó có thể gãi bất kì chỗ nào. Cho nên tôi mới nghĩ rằng thầy phải ngồi trong thiền... thầy sẽ cần cái này!'

Tôi nói, 'Tôi chưa bao giờ ngồi trong thiền cả. Tôi đang trong thiền, cho nên tôi không cần ngồi. Bất kì cái gì tôi làm tôi cũng trong thiền. Nếu lưng tôi cần gãi tôi sẽ gãi nó một cách có tính thiền. Cái gì sai trong việc gãi lưng bạn? Bạn không gãi lưng của ai đó khác.'

Cứ chăm nom thân thể và thân thể sẽ đền đáp lại bạn vô cùng. Chăm nom tâm trí bạn và tâm trí sẽ có ích. Tạo ra tình bạn, và thiền tới dễ dàng. Thay vì cố gắng hiểu... bởi vì hiểu là không thể được trước khi thiền, chỉ có hiểu lầm thôi.

Một người bước vào quán rượu một đêm và ngồi xuống tại quầy để uống bia.

Trong khi anh ta đang mải nói chuyện với người ngồi ở ghế đẩu bên cạnh mình, một con khỉ trèo xuống một trong các thùng bia, dừng cốc bia của anh ta và đái vào cốc bia của anh ta.

Người này để ý điều đó thì quá trễ rồi.

'Này!' ông ta kêu lên. 'Anh thấy điều đó không?

Con khỉ kia vừa đái vào cốc bia của tôi!'

'Này, chả ích gì mà nói điều đó cho tôi,' anh chàng bên cạnh nói. 'Bảo người bán bia kia - ông ta mới là chủ chỗ này.'

Người này gọi về phía chủ quán rượu.

'Này!' ông ta nói. 'Ông có biết rằng trong khi tôi đang nói chuyện với ông này thì một con khỉ tới và đái vào cốc bia của tôi không?'

'Chả liên quan gì tới tôi cả,' ông chủ nói. 'Đi mà có lời với người chơi piano đằng kia kìa - khỉ của ông ấy đấy!'

Người này bước lại đó với cốc bia, vỗ vai người đánh piano và nói, 'Này, ông có biết con khỉ của ông vừa mới đái vào cốc bia của tôi không?'

'Không,' người đánh piano nói, 'nhưng nếu ông ca một lời, tôi sẽ chơi theo nó.'

Câu hỏi thứ tư:

Thưa Thầy kính yêu,

Chẳng phải bản ngã là một phần của trò chơi thiêng liêng sao? Tôi là ai mà bỏ nó?

Vedant Bharti... vậy xin đừng bỏ nó!

Giáo sĩ già đáng kính, nổi tiếng khắp miền về sự khôn ngoan của ông ấy, nằm trong cơn mê, sắp chết đến nơi. Ở phía bên kia giường ông ấy các đệ tử tôn thờ ông ấy nhất vẫn lảng vảng.

'Rebbenyu,' người phát ngôn cho nhóm tụ tập thương tiếc cầu xin, 'xin đừng rời bỏ chúng tôi mà không một lời trí huệ cuối cùng. Xin hãy nói cho chúng tôi lần cuối cùng, giáo sĩ yêu mến.' Trong vài khoảnh khắc không có tiếng đáp lại, và khách thăm khóc lóc sợ rằng ông ấy đã mất để nhận phần thưởng xứng đáng của ông ấy. Nhưng bỗng nhiên môi giáo sĩ động đậy khe khẽ thế. Họ nghiêng người lên ông ấy để nghe lời cuối cùng của ông ấy.

'Cuộc sống là chén trà,' ông ấy thì thào trong giọng lạc đi.

Các đệ tử nhìn nhau bối rối. Ông ấy ngụ ý gì? Bí mật lớn của cuộc sống bị giấu kìn trong phát biểu huyền môn đó sao? Gần hết cả giờ họ trao đổi ý kiến, phân tích câu này từ mọi quan điểm có thể quan niệm được, nhưng họ không thể giải mã được nghĩa sâu sắc hơn.

'Chúng ta phải hỏi thầy trước khi quá trễ,' người lãnh đạo nói. Một lần nữa, ông ta nghiêng người về cái hình thể bất động của hiền nhân đáng kính. 'Giáo sĩ, Giáo sĩ,' ông ấy gọi khẩn thiết, 'chúng tôi cầu khẩn thầy giải thích. Sao cuộc sống lại là chén trà?'

Với tia năng lượng cuối cùng, giáo sĩ giơ tay lên và rền rĩ, 'Thôi được rồi, vậy cuộc sống không phải là chén trà.'

Vedant Bharti, bạn nói, 'Chẳng phải bản ngã là một phần của trò chơi thiêng liêng sao? Tôi là ai mà bỏ nó?'

Nếu bạn tận hưởng trò chơi thiêng liêng, xin đừng vứt bỏ nó. Và cũng có sợ: ai đó có thể lấy nó đi. Tốt hơn cả là bạn giữ cái của mình. Một có một là quá đủ; ai đó sẽ có hai nếu bạn vứt nó đi.

Và bạn có hiểu trò chơi thiêng liêng nghĩa là gì không? Nếu bạn hiểu nó, thế thì bản ngã ở đâu? Nếu bạn hiểu nó tất cả đều là trò chơi thiêng liêng, bản ngã đã biến mất. Bản ngã chỉ tồn tại khi bạn coi cuộc sống nghiêm chỉnh. Bản ngã là hiện tượng rất nghiêm chỉnh - giả tạo, nhưng nghiêm chỉnh. Nếu cuộc sống là trò chơi thiêng liêng, nếu bạn đã tới trí huệ lớn lao này, thế thì bản ngã ở đâu? Thế thì bạn chỉ đang chơi một phần, bạn không cần bị đồng nhất với nó. Bạn chỉ đang diễn kịch. Bạn không cần trở thành việc diễn của mình. Bản ngã đơn giản nghĩa là bạn trở nên bị đồng nhất với phần của mình, nhiều tới mức bạn quên mất rằng bạn tách rời, bạn quên mất rằng bạn là tâm thức. Bạn trở nên mất hút trong bản thân việc diễn kịch, bạn trở thành nó - đó chính là bản ngã là gì.

Bản ngã không phải là cái gì đó bạn phải vứt bỏ. Bản ngã chỉ là hiểu lầm. Bạn không vứt bỏ hiểu lầm, bạn đơn giản hiểu và hiểu lầm không có đó nữa. Bạn không vứt bỏ bóng tối, bạn đơn giản đem ánh sáng vào và nó chẳng được tìm thấy ở đâu cả. Không phải là trước hết bạn đem ánh sáng vào, thế rồi bạn bắt lấy bóng tối và ném nó ra ngoài nhà - không cần. Nếu bạn thực sự nhận biết đó là trò chơi thiêng liêng, điều đó nghĩa là ánh sáng đã được đem vào. Thế thì bạn không thể yêu cầu điều thứ hai được.

Nếu chính hiểu biết của bạn rằng cuộc sống là trò chơi thiêng liêng, thế thì bạn không thể hỏi, 'Tôi là ai mà vứt bỏ nó?' Thế thì bạn không có, bạn biến mất. Không có người vứt và không có gì để bị vứt.

Nhưng phần thứ nhất của câu hỏi của bạn không phải là hiểu biết của bạn. Cho nên xin bạn, nếu bạn đã vứt nó đi rồi, nhặt lại đi, bởi vì có nhiều người ngu thế, ai đó có thể nhặt nó đấy.

Bà mẹ giận dữ lôi sềnh sệch đứa con trai chín tuổi tới văn phòng bác sĩ và hỏi, 'Đứa trẻ chín tuổi có khả năng thực hiện ca mổ ruột thừa không?'

Bác sĩ sủa lên một cách nóng vội, 'Tất nhiên là không!'

Người mẹ nói với đứa con, 'Vậy mẹ đã đúng chưa?

Nhặt lại nó đi!'

Câu hỏi thứ năm:

Thưa Thầy kính yêu,

Nghe thầy, ham muốn dậy lên về nhận biết; nhưng chẳng phải chính ham muốn này đối chọi với nhận biết sao?

Prem Sunderam, nếu lắng nghe tôi, ham muốn dậy lên về nhận biết, thế thì bạn đã bỏ lỡ vấn đề rồi. Lắng nghe tôi bạn sẽ trở nên nhận biết. Nếu bạn lắng nghe đúng, thế thì nhận biết sẽ xảy ra qua việc lắng nghe. Nếu bạn không lắng nghe, thế thì ham muốn sẽ nảy sinh để nhận biết. Ham muốn nghĩa là ngày mai bạn sẽ nhận biết - bạn muốn nhận biết vào ngày mai. Và nếu bạn thực sự lắng nghe tôi, ai bận tâm về ngày mai? Khoảnh khắc này là mọi cái đang đó - bạn là nhận biết.

Nhìn đúng bây giờ đi....

Đây là nhận biết: chim kêu chíp chíp, im lặng, ba nghìn người mất hút trong một thể hữu cơ, sự thống nhất đại dương, cứ dường như không có ai cả. Đây là nhận biết, và mùi vị của nó sẽ biến đổi bạn. Và thế thì dù bạn muốn nhận biết ở bất kì đâu bạn đều có thể nhận biết. Nó là cái gì đó đang xảy ra trong bạn. Lắng nghe tôi chỉ là phương cách.

Tôi không ở đây thuyết giảng cho bạn; đây chỉ là phương cách thiền. Cũng như bạn đang thực hành thiền khác, đây cũng là cách thiền mà trong đó tôi thực hành cùng bạn để cho tâm trí bạn có thể trở nên tham gia cùng tôi, và trái tim bạn có thể trượt sâu vào trong chính cốt lõi của bạn.

Sunderam, nếu ham muốn nảy sinh về thiền, về nhận biết, thế thì bạn đã bỏ lỡ toàn bộ vấn đề rồi, bởi vì ham muốn là rào chắn. Hoặc nhận biết ngay bây giờ - hoặc bây giờ hoặc không bao giờ! Bạn không thể nói 'Ngày mai....' Khoảnh khắc bạn nói ngày mai bạn đã trì hoãn nó mãi mãi.

Vâng, ham muốn là đối chọi với nhận biết. Lắng nghe tôi, hiểu rằng ham muốn là đối chọi lại nhận biết. Vô ham muốn là nhận biết. Thấy rằng vô ham muốn là nhận biết, làm sao bạn có thể ham muốn nhận biết được? Khi, ngồi cùng tôi từng sáng, bạn trở nên im lặng, điều gì xảy ra? Không có ham muốn im lặng - đó là điều đang xảy ra. Bởi vì không có ham muốn im lặng, bạn đơn giản im lặng, và thế thì im lặng đó sẽ cứ bao quanh bạn cả ngày.

Và nếu bạn thấy ra vấn đề, thế thì không cần tình huống đặc biệt nào cho bạn để vào nhận biết. Bạn có thể nhận biết ở mọi nơi. Ở ngay chính bãi chợ bạn bỗng nhiên có thể trở nên nhận biết. Vấn đề không phải là ham muốn; nó bất thần trở thành nhận biết. Bất kì khoảnh khắc nào, lay động bản thân bạn chút ít đi, đánh thức bản thân bạn chút ít đi.

Hai người say đang đi trên xe lăn thì một người quay sang người kia và nói, 'Chúng ta có thể tạo ra thời kì thoải mái đây, nhưng tôi cảm thấy rằng chúng ta đang ở nhầm xe bus rồi.'

Nếu bạn trì hoãn đến mai, bạn đang ở nhầm xe bus; bạn say; bạn vô ý thức.

Một cảnh sát xuất hiện trước toà làm nhân chứng chống lại Max Loeb, người bị bắt vì say ở chỗ công cộng.

'Làm sao ông biết người bị kiện đã bị say?' quan toà truy vấn.

'Không hoài nghi gì về điều đó cả,' viên sĩ quan nói. 'Khi tôi thấy ông ta, ông ta thả một xu vào máy trả tiền đỗ xe. Thế rồi ông ta nhìn lên chiếc đồng hồ lớn của Toà thị chính và gào lên, 'Trời đất, tôi đã được mười một đồng!''

Chỉ chút ít ý thức.... Và điều đó có thể xảy ra chỉ bây giờ. Thượng đế chỉ biết một thời gian, bây giờ, và chỉ một chỗ - ở đây. Ngài không biết quá khứ, không biết tương lai, ngài chỉ biết hiện tại. Nếu bạn muốn có giao cảm với thực tại bạn phải nhận biết ngay bây giờ.

Vợ: 'Anh làm thế nào mà đánh thủng lỗ điện thoại thế?'

Người say: 'Anh đánh nó vào chỗ tự bảo vệ.'

Quan sát cuộc sống của bạn, điều bạn đang làm cho bản thân mình.

Người lính chữa cháy đang kéo người say ra khỏi chiếc giường cháy. 'Anh ngu lắm,' người đó quát lên, 'điều đó sẽ dạy cho anh về hút thuốc trong giường!'

Người say đáp, 'Tôi không hút thuốc trong giường - nó đã cháy khi tôi nằm xuống.'

Cho nên tự lay mình đi. Đừng nói ngày mai. Bất kì khi nào bạn nhớ, bất kì khi nào bạn nhớ tôi, bất kì khi nào bạn nhớ Phật, bất kì khi nào bạn nhớ Jesus, tự lay mình đi. Thức dậy! Nhìn khắp xung quanh - mọi người, cây cối, chim chóc. Im lặng, sẵn có cho sự tồn tại, trong buông bỏ sâu, sâu sắc... và nhận biết, dần dần, dần dần sẽ thấm sâu hơn vào trong bạn.

Mulla Nasruddin nói với tôi:

'Tôi là kiểu người nhạy cảm - nhà thơ. Khi tôi thấy đàn bà đẹp tôi muốn kêu lên... hay viết thơ... hay nhảy lên cô ấy!

'Tôi đang ở một bữa tiệc trong khách sạn và tôi gặp cô gái này thực sự thú vị, và chúng tôi đã uống rượu săm pa. Tôi xoay xở đưa cô ấy vào được phòng tôi. Tôi khoá cửa và bỏ kính đeo ra - tỏ cho cô ấy không có khoan dung gì! Và tôi nháy mắt... và cô ấy nháy mắt. Và tôi cởi áo sơ mi ra... và cô ấy cởi áo sơ mi của cô ấy ra. Tôi cởi quần ra... và cô ấy cởi quần cô ấy ra - và tôi nhào tới cô ấy. Thế rồi tôi nhận ra tôi đã nhìn vào gương. Tôi bỏ kính ra khỏi chân tôi trong vài tuần. Tôi phải nói tôi là người tốt nhất tôi đã từng gặp!'

Câu hỏi cuối cùng:

Thưa Thầy kính yêu,

Thầy có phải là người bài Do Thái không?

Levin, tôi á? Bài Do Thái sao? Bạn phải khùng rồi!

Louie Feldman - một người bán rong - đáp chuyến tàu cuối cùng ra khỏi Ga Lớn trung tâm, nhưng trong vội vàng anh ta quên đóng gói bộ vật dụng vệ sinh cá nhân của mình.

Sáng hôm sau anh ta thức dậy lúc tinh mơ và đi ra nhà vệ sinh ở cuối toa. Bên trong nhà vệ sinh anh ta bước tới một la va bô chưa có người dùng.

'Tôi xin lỗi,' Louie nói với người đang cúi xuống la va bô bên cạnh mình, 'tôi quên mất gói đồ vệ sinh đêm qua. Ông có phiền gì cho tôi dùng xà phòng của ông được không?'

Người lạ ngó anh ta một cách thăm dò, lưỡng lự đôi chút, và rồi nhún vai. 'Được, ông dùng đi.'

Louie lầm bầm cám ơn, rửa qua, và lại quay sang người này. 'Ông cảm phiền cho tôi mượn chiếc khăn tắm?'

'Không sao, tôi nghĩ là không vấn đề gì.'

Louie lau khô mình, vứt chiếc khăn ướt lên sàn và ngắm mặt mình trong gương. 'Tôi chắc phải cạo râu,' anh ta bình luận. 'Ông có thoải mái không nếu tôi dùng dao cạo của ông?'

'Chắc chắn ông dùng được,' người này nói với giọng nhã nhặn.

'Ông thu xếp thế nào về kem cạo râu?'

Không một lời, người này đưa cho Louie ống kem cạo râu.

'Ông có lưỡi dao cạo mới không? Tôi ghét dùng lưỡi dao ai đó khác đã dùng. Cẩn thận thế cũng không thừa, ông biết đấy.'

Louie được trao cho một lưỡi dao cạo mới. Cạo râu xong, anh ta quay sang người lạ một lần nữa. 'Ông có lược chứ?'

Sự kiên nhẫn của người này đã căng ra tới mức nguy hiểm gần điểm đứt, nhưng người đó xoay xở mỉm cười nhợt nhạt và đưa cho Louie chiếc lược của mình.

Louie xem xét nó một cách kĩ lưỡng. 'Ông phải thực sự giữ cái lược này cho sạch hơn chút ít,' anh ta khuyên nhủ và tiến hành rửa nó. Rồi anh ta chải đầu và lại nói với người hảo tâm, người có cái mồm bây giờ đang bị kéo dài ra thành đường thẳng mảnh, căng.

'Bây giờ, nếu ông không băn khoăn, tôi muốn có chút bột phấn, một chút mĩ phẩm sau khi cạo râu, chút thuốc đánh răng và bàn chải.'

'Thề với Trời, tao chưa bao giờ biết tới thằng thần kinh khốn nạn nào như thế trong đời mình!' người lạ bất bình càu nhàu. 'Đồ chết tiệt, không! Không ai trên thế giới có thể dùng bàn chải đánh răng của tao.'

Ông ta đóng sầm các vật dụng của mình vào trong hộp da và đi ngang qua cửa, lầm bầm, 'Tao vẽ ra đường ở chỗ nào đó!'

'Đồ bài Do Thái!' Louie gào lên.

Đủ cho hôm nay.


Mục lục chính